Brzoskwinie, morele i nektarynki należą do najsmaczniejszych letnich owoców. co prawda nawet zimą można kupić owoce pochodzące z importu, ale wówczas nie smakują już tak wspaniale jak podczas wakacyjnych miesięcy.
Dojrzale owoce brzoskwiń, nektarynek i moreli są bardzo słodkie i soczyste. Posiadają swój charakterystyczny i niepowtarzalny aromat. Najlepiej smakują na surowo, podawane jako owoce deserowe. Dostarczają witamin, składników mineralnych, a w upalne dni skutecznie gaszą pragnienie.
ZWYCZAJNA NIEZWYCZAJNA
Brzoskwinia zwyczajna (Perska vulgaris, Prunus perska) zaliczana jest do najsmaczniejszych owoców świata i często nazywa się ją królową owoców. Uprawiana jest od ponad 4000 lat, pochodzi z Chin. Ze starożytnej Grecji i Rzymu uprawa brzoskwiń rozszerzyła się na kraje Europy Południowej, głównie wokół wybrzeży Morza Śródziemnego i dalej na północ. Do Polski dotarła we wczesnym średniowieczu (około VIII wieku). „Europejskim ogrodem brzoskwiń" są Wiochy.
Pozostałe kraje uprawne to Francja, Hiszpania, Grecja, USA, Ameryka Południowa, Chiny, Australia i Afryka Południowa. Obecnie najpiękniejszą odmianę hoduje się w Kalifornii. Na świecie uprawia się około dwóch tysięcy odmian tego owocu, ale najbardziej popularne to: brzoskwinia Davida (Perska davidiana), brzoskwinia dziwna {Perska mira), brzoskwinia fergańska (Perska ferganensis), brzoskwinia zwyczajna, nektarynka, pinto.
Owoc ma biały, zielony, żółty lub czerwony miąższ. Odmiany biało-miąższowe są szczególnie soczyste i aromatyczne, ale też bardzo wrażliwe na transport i ucisk. Ich pestka łatwo odchodzi od miąższu. Odmiany z żółtym miąższem są duże, słodkie, aromatyczne, ale ich pestkę trudno oddziela się od owocu. Są natomiast zdecydowanie bardziej odporne na uszkodzenia powstałe podczas transportu. W zależności od odmiany, brzoskwinie dojrzewają od lipca do października
TRELE-MORELE
Morela to niewielkie drzewo owocowe z rodziny różowatych, pochodzące z Azji Centralnej i Wschodniej. W Chinach uprawiano ją już ponad 3000 lat temu, na terenach Tienshan, czyli Niebiańskich Gór. Jedzenie owoców moreli było tam związane z rozmaitymi przesądami. Sądzono na przykład, że jeśli młody mężczyzna nie posadzi morelowego drzewka, to w przyszłości zostanie starym kawalerem. Wierzono też, że młoda dziewczyna, która nie zje moreli w lecie, na pewno nie znajdzie męża w przyszłym roku.
Do Europy morela została sprowadzona przez Arabów w początkach ery nowożytnej. Najpopularniejsze gatunki to: morela syberyjska (Armeniaca sibirka) i morela zwyczajna (Armeniaca vulgaris). Największa część produkcji światowej pochodzi z ciepłych krajów, takich jak Hiszpania, Włochy, Francja, Izrael, Kalifornia i Grecja. Inne kraje uprawne to: Pakistan, Iran, Ukraina, Maroko, Chiny, USA. W Polsce (głównie na południu) jej uprawa jest niepewna z powodu częstego przemarzania kwiatów podczas wiosennych przymrozków lub wymarzania drzew podczas surowszych zim. Podobnie jak brzoskwinia czy nektarynka, morela należy do grupy owoców określanych mianem „szlachetnych", uważanych za wytworne i ekskluzywne, doskonałe podczas specjalnych okazji.
Skórka moreli czasami jest szorstka i pokryta delikatnym meszkiem, innym razem gładka, w kolorach od żółtego do pomarańczowego, po stronie słonecznej lekko zaczerwieniona. Miąższ jest biały, żółty, miodowo-złoty lub intensywnie pomarańczowy i daje się łatwo oddzielić od jasnobrązowej pestki. Posiada słodkawo-kwaskowaty smak i silny aromat. Morela dojrzewa w lipcu i sierpniu.
OD NIEDAWNA SŁAWNA
Istnieją różne teorie dotyczące pochodzenia nektarynki. Jedna mówi, że powstała ona na skutek mutacji brzoskwini. Inna, że jest efektem połączenia migdałów i śliwki, brzoskwini i migdałów lub - najprawdopodobniej - brzoskwini i śliwki.
Nektarynka jako owoc deserowy stała się sławna dopiero w ostatnim stuleciu. Jej największe uprawy znajdują się we Włoszech, Francji, Hiszpanii, Grecji, Kalifornii, Chile i Południowej Afryce. Najbardziej popularne odmiany to: Fantasia, Harblaze i Harko. Na świecie istnieje ponad 40 odmian nektaryn, które różnią się smakiem — od kwaskowatych do słodkich i bardzo aromatycznych.
Nektarynka znalazła wielu amatorów nie tylko ze względu na znakomity smak, ale także z powodu gładkiej, pozbawionej meszku, miękkiej i zwykle czerwonej skórki. Miąższ owocu jest bardzo soczysty i aromatyczny, najczęściej ma barwę żółtą lub żółto-pomarańczową. Jest ścisły, bardziej jędrny niż u brzoskwini, dzięki czemu łatwo daje się oddzielić od pestki. W niektórych odmianach smakuje słodko jak miąższ brzoskwini, w niektórych zaś pikantnie i kwaskowato jak śliwka. Miękisz jest zdecydowanie mniej soczysty niż brzoskwini czy nektarynki.
PODANO DO STOŁU
Z uwagi na łatwiejsze oddzielanie pestki od owocu, brzoskwinie, nektarynki i morele sprawdzają się w roli owocowej przekąski. Na stół można podawać je nadcięte z jednej strony owocu aż do pestki, co ułatwia jedzenie. Dzięki swemu smakowi brzoskwinie, nektarynki i morele są też składnikiem wielu bardziej złożonych potraw, szczególnie w kuchni francuskiej (np. rogalików francuskich z nadzieniem owocowym czy tart owocowych). Bardzo dobrze sprawdzają się także jako dodatek do ciast, deserów, lodów i sałatek owocowych.
Brzoskwinie - w mniejszym stopniu nektarynki i morele — wykorzystuje się do produkcji przetworów: dżemów, galaretek, konfitur, soków, kompotów i likierów. Bardzo dobrze komponują się w przetworach z jabłkami oraz gruszkami. Brzoskwinie z puszki to wspaniały dodatek do potraw mięsnych.
Brzoskwinie i morele (nektarynki rzadko) poddaje się procesowi suszenia. Suszone morele są bardziej trwałe, ponieważ świeże posiadają zdecydowanie mniej wody. Owoce po ususzeniu stosuje się jak dodatek do faszerowanego schabu, kotletów z kurczaka, garnirowania potraw, do wigilijnego kompotu z suszu. Pestki moreli są jadalne, a środki (jądra) stanowią nie lada przysmak. Po uprażeniu bywają spożywane z solą lub kandyzowane zamiast migdałów.
Apetyt na zdrowie
Kolorowe, soczyste, pachnące, a do tego zdrowe. Dbają o naszą cerę, oczyszczają z toksyn, pomagają w przemianie materii, przeciwdziałają bez-senności. Jedzmy więc na zdrowie!
• Wśród wszystkich owoców morele zawierają najwięcej witaminy, odpowiedzialnej za prawidłową pracę narządu wzroku, dobrą kondycję nabłonków wyściełających narządy wewnętrzne, stymulowanie układu odpornościowego. Już niepełna szklanka soku z moreli zaspokaja dobowe zapotrzebowanie naszego organizmu na witaminę C.
• W nasionach moreli, znajdujących się w pestce jest bardzo dużo oleju, w skład którego wchodzą glicerydy nienasyconych kwasów tłuszczowych linolowego i oleinowego oraz glikozyd amygdalina nadający im specyficzny, migdałowy zapach.
• Spożywanie moreli zaleca się przede wszystkim przy zaburzeniach krążenia i w chorobach serca. Łagodzą one także bóle towarzyszące kolkom nerkowym, wątrobowym i żółciowym. Jako zasadotwórcze i krwiotwórcze, zalecane są przy chorobach przemiany materii, nadkwasocie i niedokrwistości. Przeciwdziałają bezsenności, obniżają ciśnienie krwi, chronią przed chorobami oczu i skóry.
• Suszone morele należą do najzdrowszych produktów, które wzmacniają tkanki, przedłużają życie komórek i pomagają zwalczyć anemię. Są bar- dziej kaloryczne niż świeże owoce, jednak proces suszenia sprawia, że zawierają więcej beta-karotenu, potasu i żelaza. Składniki te wzmacniają paznokcie, skórę oraz włosy. Spożywane w nadmiarze mogą wywoływać lekkie przeczyszczenia.
• Brzoskwinie polecane są w dietach odchudzających, bo pomagają organizmowi w procesie oczyszczania z toksyn i szkodliwych produktów przemiany materii. Z uwagi na działanie zasadotwórcze i moczopędne, stosowane są przy chorobach reumatycznych oraz schorzeniach układu moczowego. Pobudzają żołądek do wydzielania soku trawiennego, co aktywuje procesy trawienne. Spożywanie brzoskwiń zaleca się także przy zaburzeniach pokarmowych, złej przemianie materii i dokuczliwych zaparciach. Ze względu na błonnik pokarmowy, dzieciom powinno się podawać brzoskwinię bez skórki.
• Ze względu na dużą zawartość witamin z grupy B: niacyny, ryboflawiny i niacyny, nektarynki, brzoskwinie i morele to owoce o działaniu antystre sowym, łagodzącym niepokój, oraz stany lękowe. W pracach naukowych dowiedziono, że mogą także hamować rozwój nowotworu w obrębie jamy ustnej - zawarty w nich beta-karoten stanowi bowiem blokadę dla rozwoju komórek nowotworowych, chroni błony śluzowe, wzmacnia naturalną ochronę skóry przed promieniowaniem słonecznym, rewitalizuje skórę i odświeża jej koloryt.
OWOCE NA WADZE
Brzoskwinia na wadze:
Białko: 1 g
Tłuszcz: 0,2 g
Węglowodany: 12 g
Błonnik: 2 g
Sód: 3 mg
Potas: 200 mg
Wapń: 9 mg
Fosfor: 24 mg
Magnez: 8 mg
Żelazo: 0,6 mg
Cynk: 0,14 mg
Miedź: 0,05 mg
Mangan: 0,13 mg
Witamina A: 99 ug
B-karoten: 595 ug
Witamina E: 0,1 mg
Tiamina: 0,02 mg
Ryboflawina: 0,05 mg
Niacyna: 0,1 mg
Witamina C: 2,7 mg
Energia: 194 kj (46 kcal)
Nektarykna na wadze:
Białko: 0,9 g
Tłuszcz: 0,2 g
Węglowodany: 11,89 g
Błonnik: 1,2 g
Sód: 1 mg
Potas: 214 mg
Wapń: 9 mg
Fosfor: 28 mg
Magnez: 13 mg
Żelazo: 0,5 mg
Cynk: 0,13 mg
Miedź: 0,08 mg
Mangan: 0,13 mg
Witamina A: 17 ug
B-karoten: 103 ug
Witamina E: 1,8 mg
Tiamina: 0,02 mg
Ryboflawina: 0,04 mg
Niacyna: 0,1 mg
Witamina C: 13,7 mg
Energia: 203 kj (48 kcal)
Morela świeża na wadze:
Białko: 0,9 g
Tłuszcz: 0,2 g
Węglowodany: 11,9 g
Błonnik: 1,7 g
Sód: 1 mg
Potas: 275 mg
Wapń: 22 mg
Fosfor: 21 mg
Magnez: 7 mg
Żelazo: 0,6 mg
Cynk: 0,14 mg
Miedź: 0,15 mg
Mangan: 0,18 mg
Witamina A: 254 ug
B-karoten: 1523 ug
Witamina E: 0,5 mg
Tiamina: 0,03 mg
Ryboflawina: 0,05 mg
Niacyna: 0,8 mg
Witamina C: 6,7 mg
Energia: 196 kj (44 kcal)
Morela suszona na wadze:
Białko: 5,4 g
Tłuszcz: 1,2 g
Węglowodany: 72,7 g
Błonnik: 10,3 g
Sód: 4 mg
Potas: 1666 mg
Wapń: 139 mg
Fosfor: 127 mg
Magnez: 42 mg
Żelazo: 3,6 mg
Cynk: 0,84 mg
Miedź: 0,77 mg
Mangan: 0,93 mg
Witamina A: 1307 ug
B-karoten: 7842 ug
Witamina E: 3,03 mg
Tiamina: 0,2 mg
Ryboflawina: 0,3 mg
Niacyna: 4,9 mg
Witamina C: 31,7 mg
Energia: 1189 kj (284 kcal)
Moda na zdrowie (sierpień 2006)
www.pajacyk.pl
-----------------------------
----------------------------