aiiasse
Kto organizuje mistrzostwa świata Formuły 1?
Za organizację mistrzostw świata Formuły 1 odpowiedzialna jest organizacja o nazwie Fédération Internationale de l'Automobile. FIA zarządza wszystkimi sportowymi motoryzacyjnymi imprezami na świecie, między innymi wyścigami Formuły 1, rajdowymi mistrzostwami świata, GP2 oraz mistrzostwami GT Championships, jak również wieloma innymi imprezami z dziedziny sportów motorowych.
Mistrzostwa świata Formuły 1 zostały ustanowione w roku 1950 i są najstarszą imprezą o tytuł mistrzowski organizowaną przez FIA. Jest to również impreza o największym zainteresowaniu mediów. Szacuje się, że szesnaście wyścigów Grand Prix, rozegranych w roku 1998, obejrzało łącznie 55 miliardów telewidzów, zaś obsługę prasową zapewniało średnio 650 dziennikarzy i fotoreporterów z 63 krajów świata, podróżujących wraz z ekipą po wszystkich krajach w których odbywały się wyścigi.
Od kiedy istnieje Formuła 1?
W roku 1894 (pierwszy wyścig w historii motoryzacji, na trasie Paryż - Rouen), czyli w czasach początków ery motoryzacji, nie mieliśmy do czynienia z żadną „formułą" (definicją) dotyczącą motoryzacji, aż do roku 1900. Ścigano się na normalnych wersjach samochodów. Pierwszy podział samochodów, który nastąpił uwzględniał sposób zasilania auta (paliwo albo para wodna), oraz ilość siedzeń. W tamtych czasach, samochody wyposażone były przynajmniej w dwa siedzenia, a pierwsze samochody jednomiejscowe pojawiły się dopiero w roku 1920.
Wynalezienie tylnego lusterka znacznie przyczyniło się do tego faktu, ponieważ do tej pory siedzący na fotelu dla pasażera mechanik ostrzegał kierowcę o tym, że ktoś chce go wyprzedzić. W roku 1904, kiedy po raz pierwszy je praktycznie zastosowano, utworzono także organizację o nazwie FIA - międzynarodowa organizacja zajmująca się sportami motorowymi - której zadaniem było sformułowanie ograniczeń zapewniających bezpieczeństwo kierowców i uczestników wyścigów samochodowych, oraz nadanie wyścigom samochodowym charakteru poligonu doświadczalnego, służącego do testowania, rozwijania i wprowadzania nowoczesnych technologii również do samochodów seryjnie produkowanych, czyli ustanowienie wzorca, który jest obecny do dnia dzisiejszego.
W latach 1907 do 1939, na torach wyścigowych przetestowano prawie wszystkie możliwe rozwiązania. Masa minimalna, masa maksymalna, poziom spalania paliwa i maksymalny suw tłoka w cylindrze, również podlegały w swoim czasie kolejnym ograniczeniem, ale najczęściej pojawiającym się ograniczeniem, czy też formułą - nawet po roku 1939 - było ograniczanie pojemności cylindrów w silnikach. Po raz pierwszy ograniczenie to wprowadzono w roku 1914. Po wprowadzeniu przez FIA w roku 1904 pierwszej definicji, inaczej mówiąc - formuły, ograniczającej dopuszczalną masę pojazdów, zaczęto wprowadzanie kolejnych ograniczeń szczególnie dla małych samochodów, ale nazwa "Formuła 1" pojawiła się dopiero po drugiej wojnie światowej. Mistrzostwa świata Formuły 1 FIA ustanowiono w roku 1950, a pierwszym wyścigiem zaliczanym do mistrzostw świata Formuły 1, było Grand Prix Wielkiej Brytanii, rozegrane w Silverstone 13 maja 1950 roku.
Po co utworzono organizację FIA (Federation Internationale de l'Automobile)?
Do roku 1904, każdy kraj i klub automobilowy organizował swoje wyścigi, na których obowiązywały całkowicie różne przepisy. Dlatego do czasu utworzenia wspólnych dla wszystkich reguł, nie było możliwe rozegranie żadnych międzynarodowych zawodów.
Dlatego najbardziej wpływowe kluby tamtych czasów, postanowiły zakończyć tę sytuację, która ograniczała rozwój sportów motorowych, poprzez utworzenie międzynarodowej organizacji, która ustanowiłaby wspólne zasady, obowiązujące na wszystkich imprezach sportów motorowych na świecie. W ten sposób narodziła się FIA (Fédération Internationale de l'Automobile), która od tej pory dawała gwarancje kierowcom na przykład z Anglii, czy Niemiec, że kiedy będą się ścigać we Francji, we Włoszech, czy w Belgii lub Monaco, obowiązywać ich będą te same przepisy.
"Formuła 1": czego dotyczy ta najsłynniejsza formuła?
Oprócz dużej ilości dozwolonych specyfikacji, dotyczących przede wszystkim bezpieczeństwa i aerodynamiki, dzisiejsza formuła ogranicza dozwolną pojemność silnika do 2,4 litra, zabrania stosowania turbodoładowania silnika oraz nakazuje minimalną masę bolidu wynoszącą 600 kg, włączając w to masę kierowcy oraz jego ekwipunku.
Co to jest Grand Prix?
Pierwszym wyścigiem noszącym tytuł „Grand Prix", był wyścig Grand Prix de l'Automobile Club de France, rozegrany w roku 1906 na torze Le Mans. W wyścigu brały udział tylko "duże samochody", które wtedy określano mianem samochodów "Formuły 1". Od tego czasu, nazwa Grand Prix określała wszystkie wyścigi samochodów, rozgrywane na torze wyścigowym.
Duże imprezy, które były ekwiwalentem dzisiejszych wyścigów Grand Prix, nosiły nazwę "Grandes Epreuves" (Wielkie Imprezy). Jednak FIA przeciwstawiła się spopularyzowaniu nazwy "Grand Prix", która została zarezerwowana tylko dla wyścigów mistrzostw świata Formuły 1.
Od tego momentu używanie nazwy Grand Prix w stosunku do imprez innych niż wyżej wymienione, zostało zakazane, poza bardzo rzadkimi przypadkami, jak na przykład Grand Prix de Pau, który jest wyścigiem w edycji Formuły 3.
W jaki sposób zdobywa się tytuł mistrza świata?
Istnieją dwa tytuły mistrza świata: w kategorii "kierowców" i "konstruktorów". Tytuł mistrza świata w kategorii kierowców istnieje od roku 1950, zaś tytuł w kategorii konstruktorów wprowadzono w roku 1958.
Konstruktorzy sumują swoje punkty zdobyte podczas każdego wyścigu dla każdego swojego samochodu osobno (nie mogą mieć więcej niż dwa bolidy), w taki sam sposób jak kierowcy gromadzą punkty zdobyte na każdym wyścigu (kiedyś mogli jednorazowo skasować swój najgorszy rezultat).
Jeśli zgromadzą taką samą ilość punktów, to o przyznaniu tytułu mistrzowskiego decyduje ilość najwyższych miejsc na podium każdego z kierowców, tj. ile razy zajął pierwsze miejsce, ile razy drugie, itd.
Jaka jest skala punktów?
Ilość punktów przyznawana kierowcom na mecie, zmieniała się cztery razy, z czego ostatnio w roku 2003. Obecnie za pierwsze miejsce kierowca dostaje 10 punktów, a kolejnych siedmiu dostaje odpowiednio po: 8 - 6 - 5 - 4 - 3 - 2 - 1 punktów. Poprzednia punktacja, która obowiązywała do końca sezonu 2002 nagradzała pierwszych 6 kierowców według następującej skali: 10 - 6 - 4 - 3 - 2 - 1, a w latach 1950 - 1959 pierwszych 5 kierowców było nagradzanych w sposób: 8 - 6 - 4 - 3 - 2. W sezonie 1960 nagradzano także 6 kierowcę który zdobywał 1 punkt, a rok później przyznano o jeden punkt więcej zwycięzcy wyścigu (9 - 6 - 4 - 3 - 2 - 1). Punktacja ta utrzymywała się do sezonu 1991 od którego to zwycięzca dostawał 10 punktów (10 - 6 - 4 - 3 - 2 - 1).
Przez pewien okres w historii, kierowca który najszybciej przejechał okrążenie toru, dostawał jeden punkt.
Ile wyścigów Grand Prix odbywa się każdego roku?
Po ustanowieniu mistrzostw świata, Formuła 1 nie była tak popularna jak jest teraz, a mistrzostwa w roku 1950 składały się na przykład tylko z 7 wyścigów Grand Prix. Liczba ta stopniowo rosła aż w roku 1977 odbyło się już 17 tego typu imprez. Następnie zmniejszono ją do 16, aby od roku 1996 ponownie wprowadzić przepis umożliwiający rozegranie 17 wyścigów Grand Prix rocznie. W kalendarzu na sezon 2005 umieszczono rekordową liczbę 19 wyścigów.
Aby tytuł mistrza świata kierowców i konstruktorów mógł być przydzielony, rocznie musi się odbyć minimum osiem wyścigów spośród imprez wprowadzonych do kalendarza. Rozegrane w roku 1997, Grand Prix Argentyny było sześćsetnym wyścigiem Grand Prix w edycji mistrzostw świata Formuły 1 organizowanych przez FIA.
Czy rozkład wszystkich wyścigów Grand Prix jest zawsze taki sam?
Tak, a wygląda on następująco: piątek*: trening od 10.00 do 11.30 oraz od 14.00 do 15.30, sobota: trening od 11.00 do 12.00, trening kwalifikacyjny składający się z trzech sesji trwa od 14.00 do około 15.00 i jest podzielony na 3 sesje 15-minutowe poprzedzonych 5-minutowymi przerwami, niedziela: start wyścigu- zwykle godzina 14.00 (czasu lokalnego), czasami bywają zmiany czasu startu.
Czy wyścigi Grand Prix mogą odbywać się na każdym torze?
Początkowo, Grand Prix mogły odbywać się wszędzie, ale wzrost osiągów bolidów Formuły 1 zmusił organizację FIA do nałożenia na tory określonych uwarunkowań, które muszą być spełnione, dotyczących układu toru, szerokości i długości trasy, a także rodzaju nawierzchni, czy zapewnienia bezpieczeństwa.
W jaki sposób określa się czy na torze można rozegrać wyścig Grand Prix?
Każdy tor musi być homologowany przez komisję ds. torów i bezpieczeństwa FIA, której członkowie dokonują ciągłych inspekcji toru, począwszy od rozpoczęcia jego budowy aż do jego inauguracji. Kryteria homologacyjne są mniej rygorystyczne dla wszystkich torów goszczących wolniejsze bolidy.
Niektóre tory po upływie jakiegoś czasu muszą być odnowione, przebudowane lub muszą mieć uzupełnione niektóre elementy wyposażenia, po czym homologację takiego toru można odnowić. W przeszłości, poza Grand Prix Monako, które jest jedyną tego rodzaju imprezą rozgrywaną na ulicach miasta, tory wyścigowe były raczej szybkie i posiadały długie odcinki prostych.
Coraz większe prędkości osiągane przez bolidy stały się przyczyną wprowadzania coraz większej ilości zakrętów, które okazują się jedyną przeszkodą w osiąganiu zbyt dużych prędkości. Podobnie zrezygnowano z budowania zbyt długich torów. Na przykład stary tor Nürburgring (22.835 km), przestał być miejscem rozgrywania zawodów Grand Prix, ponieważ koszty jakie trzeba było ponieść aby wprowadzić tam środki bezpieczeństwa, oraz wyposażenie techniczne na przykład dla stacji telewizyjnych, okazały się zbyt wygórowane. Najkrótszym aktualnie torem jest nadal Monako (3.328 km), a najdłuższym - Spa (6.940 km).
Jakie kryteria musi spełniać konstruktor, aby mógł brać udział w zawodach Formuły 1?
Jeśli konstruktor pragnie zaangażować się w zawody Formuły 1, musi zgłosić swój udział do organizacji FIA, gdzie musi przedłożyć dokumentację poświadczającą, że jest zarówno projektantem jak i wytwórcą płyty podłogowej swojego pojazdu, a także musi udowodnić, że posiada należyte środki finansowe i techniczne, które pozwolą mu na udział we wszystkich imprezach zaliczanych do mistrzostw świata.
Kogo określa się konstruktorem pojazdów Formuły 1?
Mianem konstruktora bolidów Formuły 1 określamy wytwórcę płyty podłogowej tego pojazdu. W większości przypadków jest to ktoś inny, niż wytwórca silników, a nazwa producenta płyty podłogowej bolidu umieszczona jest zawsze przed nazwą producenta jego silnika. Tytuł mistrza świata w kategorii konstruktorów, trafia zawsze w ręce producenta płyty podłogowej bolidu Formuły 1.
Na jakich kryteriach opierają się techniczne uwarunkowania funkcjonowania zawodów Formuły 1?
Dotyczą one dwóch zasadniczych kwestii:
1. Kontroli maksymalnych prędkości osiąganych przez bolidy, w aspekcie bezpieczeństwa; z drugiej zaś strony zachowanie wizualnego wrażenia dużej prędkości i dramaturgii walki pojazdów Formuły 1 na torze;
2. Zapewnienia możliwie najlepszego poziomu bezpieczeństwa biernego w razie zajścia wypadku na torze. Stąd właśnie tak dużo ograniczeń związanych z pojemnością cylindrów, rodzajem używanego paliwa, wymiarami opon, minimalną wagą i szerokością bolidu, jak również z wymiarami i ułożeniem elementów wpływających na aerodynamikę pojazdu, oraz z elektronicznymi urządzeniami wspomagającymi prowadzenie, z których olbrzymia większość jest całkowicie niedozwolona.
Co więcej, wiele ograniczeń dotyczy nie tylko sztywności pojazdu i pałąków bezpieczeństwa, ale także stopnia elastyczności zbiornika paliwa (pomysł zapożyczony z lotnictwa wojskowego), gaśnic, pasów bezpieczeństwa, systemów ochrony głowy i karku, itp. Położenie zbiornika paliwa i oleju jest bardzo ściśle określone, a oba zbiorniki muszą być specjalnie zabezpieczone.
Pod kontrolą pozostaje także sposób zajmowania miejsca i opuszczania kokpitu kierowcy, oraz wymiary kabiny. Ze względów finansowych, zabronione jest używanie silników innych niż tłokowe i czterosuwowe, a maksymalna dozwolona ilość cylindrów silnika wynosi 8, a cylinder nie może mieć przekroju owalnego. Każdy samochód obowiązkowo musi być wyposażony w cztery koła, z napędem na jedną oś (tak, tak... w przeszłości w zawodach Formuły 1 brały udział samochody sześciokołowe!).
Czy każdy kierowca może brać udział w wyścigach Grand Prix?
Aby kierowca mógł wziąć udział w wyścigach Grand Prix, musi legitymować się dokumentem o nazwie "Super Licence", który jest przyznawany za osiągnięcia zdobyte przez zawodnika w przeszłości, a także musi mieć podpisany ważny kontrakt z teamem Formuły 1, biorącym udział w mistrzostwach świata.
Czy teamy mogą zmieniać kierowców podczas trwania sezonu?
Tak, każdy team posiadający dwa bolidy może zmienić kierowcę pierwszego z nich jeden raz w sezonie. Kierowcę drugiego samochodu można zmienić bez żadnych sankcji, aż trzy razy podczas sezonu.
Nie dotyczy to sytuacji szczególnych, które rozpatrywane są niezależnie od wspomnianych powyżej zasad. Zgłoszenie chęci dokonania zmiany kierowcy musi być dokonane przez team, przed wykonaniem ostatnich kontroli przed wyścigiem, czyli do czwartku poprzedzającego wyścig, do godziny 16:00.
Czy ilość okrążeń przejeżdżana podczas treningu jest dowolna?
Podczas treningu kwalifikacyjnego, kierowcy pokonują w każdej sesji dowolną liczbę okrążeń.
W jaki sposób kierowca kwalifikowany jest do udziału w wyścigu?
Jazda kwalifikacyjna odbywa się w sobotę od godziny 14:00. W pierwszej sesji, która trwa 15 minut wszyscy kierowcy mogą wyjechać na tor i wykonać tyle okrążeń ile chcą. Po 15 minutach 6 najsłabszych kierowców odpada i na torze po 5-minutowej przerwie zaczyna się druga 15 minutowa sesja z 16 zawodnikami, którzy ponownie mogą wykonać tyle okrążeń ile chcą. Po tej sesji ponownie odpada 6 najsłabszych kierowców i po kolejnej 5- minutowej przerwie pozostała dziesiątka walczy o pole position w 15- minutowej, finałowej sesji kwalifikacyjnej.
Po każdej z 15- minutowych sesji czasy są resetowane i mierzone od początku. Kierowcy mogą wystartować z dowolną ilością paliwa w pierwszych dwóch sesjach, po których mogą zostać dotankowane na wyścig. Bolidy 10 najlepszych kierowców muszą zabrać ze sobą na finałową sesję tyle paliwa z jaką chcą wystartować do wyścigu. Wszystkie bolidy będą ważone przed wyjazdem z pit lane i po kwalifikacjach będą mogły dotankować paliwo, które zużyły podczas finałowej sesji kwalifikacyjnej.
Jak długo trwa wyścig Grand Prix?
Długość wyścigu Grand Prix to najmniejsza ilość okrążeń toru, której łączna długość przekroczy 305 km, a ponadto, żaden wyścig nie może trwać dłużej niż dwie godziny. Na niektórych wolniejszych torach (np. Monaco), w przypadku deszczu, dyrektor toru jest zmuszony przerwać wyścig po upływie dwóch godzin.
Czy wyścig Grand Prix odbywa się zawsze niezależnie od warunków pogodowych?
Tak, Grand Prix Formuły 1 odbywa się w każdych warunkach pogodowych, a konstruktorzy opon przygotowali na czas deszczu opony bieżnikowane, aby uniknąć wpadania bolidów w poślizg. Jednak zawsze dyrektor wyścigu ma prawo przerwać go, jeśli uzna że staje się on niebezpieczny.
Oprócz przyczepności opon, dużym problemem podczas deszczu jest słaba widoczność, która jest ograniczona strugami wody wylatującymi spod kół pojazdów. Aby ochronić się przed tym problemem, wszystkie samochody wyposażono w czerwone światło z tyłu, które kierowca musi włączyć, kiedy zaczyna padać deszcz.
Jaką moc posiadają silniki bolidów Formuły 1?
Chociaż konstruktorzy nie podają szczegółowych informacji na temat mocy silników, to wiadomo jest, że podczas sezonu 2005, maksymalna moc generowana przez silniki w Formule 1, bez problemu przekraczała poziom dziewięćset koni mechanicznych, a w tegorocznym sezonie ze względu na ograniczenie pojemności silników do 2,4 litra zawodnicy mają do swojej dyspozycji około 750 KM.
Producenci silników wyposażonych w osiem czy dziesięć cylindrów, podkreślają, że maksymalna moc silnika nie jest wcale zawsze najważniejszym jego parametrem, ponieważ jest również coś takiego jak krzywa mocy silnika, która w ich przypadku jest lepsza dla niskich prędkości silników. Równie ważnym czynnikiem co moc maksymalna, jest moc dostępna przy niskich prędkościach obrotowych, co jest szczególnie istotne podczas wyścigów na wolnych torach.
Jaką prędkość osiagają bolidy Formuły 1?
Grand Prix na którym osiągnięto największą średnią prędkość przejazdu w historii odbyło się we Włoszech w 1971 roku, gdzie zwyciężył Peter Gethin na samochodzie BRM ze średnią prędkością 242,615 km/h, a zawody odbywał się na torze Monza, gdzie nie były jeszcze zamontowane szykany (co ciekawe, późniejsze symulacje komputerowe sugerowały, że obecne bolidy F1, osiągnęłyby w tamtych warunkach średnią prędkość toru, grubo przekraczającą 300 km/h).
W roku 1998, najszybsze było także Grand Prix Włoch, wygrane przez Michaela Schumachera, ze średnią prędkością 237,591 km/h. Największa prędkość jaka została odnotowana podczas treningu w roku 1998 to 244,413 km/h, którą osiągnął Eddie Irvine na torze Monza, zaś największa prędkość na prostym odcinku zarejestrowana w sezonie 1998, została ustanowiona podczas Grand Prix Niemiec, przez Davida Coultharda i wynosiła 356,5 km/h. Najniższa średnia prędkość osiągnięta przez zwycięzcę wyścigu Grand Prix w roku 1998 wynosiła 141,458 km/h i należała do Miki Hakkinena, a zarejestrowano ją podczas Grand Prix Monaco.
Ile przełożeń skrzyni biegów posiadają bolidy F1?
Szybkie zmiany przełożeń skrzyni pół-automatycznej oznaczają, że w samochodach Formuły 1 możliwe jest instalowanie skrzyń biegów z większą liczbą przełożeń (sześć lub siedem). Na torach z dużą ilością zakrętów, kierowcy korzystają najwyżej z czterech, pięciu przełożeń. Bieg wsteczny jest obowiązkowy, ale nie można z niego korzystać na pit lane toru.
Czy w Formule 1 stosuje się specjalne paliwa?
Nie. Samochód F1 tankuje benzynę bezołowiową ("zieloną"), podobną do paliwa dostępnego na stacjach benzynowych. Musi ona spełniać najsurowsze normy EEC, dotyczące zanieczyszczenia środowiska. Swego czasu, paliwo stosowane w Formule 1 zawierało mieszanki węglowodorów i było to paliwo specjalne, które niewiele przypominało zwykłą benzynę.
FIA wprowadziła jednak nowe przepisy, których celem było uzyskanie dwóch korzyści: po pierwsze zmobilizowanie firm petrochemicznych do badań nad paliwami, z których mógłby potem korzystać także zwykły użytkownik dróg, a po drugie - uzyskanie znacznego obniżenia zawartości substancji szkodliwych dla środowiska. Samochody Formuły 1 wykorzystują obecnie benzynę, która spełnia normy, które dopiero za kilka lat zaczną obowiązywać w całej Unii Europejskiej.
Paliwo stosowane w Formule 1 nie jest zatem już teraz dostępne na każdej stacji benzynowej. Jednak, producenci paliwa dostarczają takie produkty, które mogą być szybko przerobione na produkt w wersji rynkowej, co prawdopodobnie się wydarzy w przyszłości. Dlatego Formuła 1 pełni rolę poligonu doświadczalnego, który docelowo przysługuje się zwykłym samochodom i ich użytkownikom.
Jak wybiera się rodzaj ogumienia?
Ogumienie może być twarde lub miękkie w zależności od stylu jazdy zawodnika, temperatury otoczenia i nawierzchni toru. Ogólna zasada mówi, że im wolniejszy tor i niższa temperatura, tym bardziej miękka guma, zapewniająca lepsze trzymanie się nawierzchni.
Z drugiej strony, duże prędkości, bardzo ścierająca się nawierzchnia toru oraz duża moc maszyn, powodują szybsze zużycie tych opon. Teamy i kierowcy muszą zatem wybierać rozwiązania pośrednie uwzględniając wiele różnych parametrów, np. czy lepiej założyć twardsze gumy, które słabiej trzymają się toru ale rzadziej się z nimi zjeżdża do boksów serwisowych, czy lepiej dać miękkie ogumienie, które trzeba będzie zmieniać kilka razy podczas wyścigu.
Rozsądnie podjęta decyzja, gwarantuje często sukces w wyścigu Grand Prix, odniesiony niekoniecznie przez najszybszą maszynę. Wymiana opon stała się sama w sobie częścią wyścigów Formuły 1, a dobrze wyszkolone teamy są często w stanie zmienić wszystkie cztery opony i zatankować bolid w czasie 5 do 10 sekund, w zależności od ilości paliwa, które chcą zatankować.
Kim są stewardzi i jaka jest ich rola?
Z poaczątkiem sezonu 2006 FIA zmieniło zasady arbitrażu wyścigów F1. Aktualnie wybierany jest jeden steward, który kontroluje wydarzenia na torach podczas całego sezonu.
Poprzednio stewardzi w liczbie trzech osób pełnili rolę arbitrów wyścigu. W razie konfliktu wysłuchiwali racji obu stron oraz decydowali o nałożeniu kar i sankcji.
W celu zachowania maksymalnej bezstronności ich pracy, każdy wyścig miał innych stewardów, z czego dwóch nominowanych było przez FIA spośród posiadaczy tzw. super licencji stewarda. Trzeci rekomendowany był przez organizację National Sporting Authority z kraju w którym odbywała się dana impreza.
Stewardzi wskazani przez FIA pochodzili z innego kraju niż ten, w którym odbywała się impreza Grand Prix. Mieli oni prawo w dowolnym momencie nałożyć sankcje wybrane spośród pozycji ustanowionych przez Międzynarodowy Kodeks Sportowy, a jeśli uznali że zachowanie zawodnika jest naganne, mogli powołać go do stawienia się przed obliczem Światowej Rady Sportów Motorowych.
Jakiego rodzaju sankcje mogą być nakładane?
Sankcje określone w Międzynarodowym Kodeksie Sportowym (z ang. International Sporting Code) rozpoczynają się od reprymendy, a na dyskwalifikacji kończą (dożywotniej), zaś pomiędzy tymi skrajnymi przypadkami usytuowane są grzywny, wykluczenia, zawieszenia na jeden lub więcej wyścigów, a nawet cofnięcie zdobytych punktów w rywalizacji o tytuł mistrza świata.
W przypadku każdego przewinienia wykrytego podczas jazdy kwalifikacyjnej, niezależnie od jego natury - czy technicznej, czy sportowej - stewardzi mogą dodatkowo odebrać zawodnikom ich czasy przejazdów. Ponadto, kierowcę ukaranego w ten sposób, stewardzi mogą ustawić na ostatniej pozycji pola startowego.
Co to jest "karny czas"?
Podczas wyścigu stewardzi mogą nałożyć na kierowcę karny czas (nazywany czasem "stop and go"). W takiej sytuacji, kierowca musi zjechać do swojego boksu i pozostać tam przez okres 10 sekund. W praktyce, kara ta pociąga za sobą znacznie większą stratę czasu, ponieważ kierowca musi dojechać do boksu a potem wyjechać z niego na tor, a wszystko to przy zredukowanej prędkości.
Zależnie od konfiguracji toru, może to oznaczać łączną stratę od 25 do 40 sekund. Jeśli karny czas zostanie nałożony na zawodnika podczas ostatnich pięciu okrążeń toru, to zamiast zjeżdżać do boksu, zawodnikowi zostanie doliczonych 25 sekund do uzyskanego przez niego czasu przejazdu.
W sezonie 2002 FIA wprowadziła nowy rodzaj kary zwany "drive-through". Polega on na tym samym co stop & go z tą różnicą, że kierowca nie zatrzymuje się w boksie- przejeżdża jedynie przez pit lane.
Jak zorganizowany jest Międzynarodowy Sąd Apelacyjny?
Jest to ostateczna i najwyższa instancja i w pewnym stopniu również jest to Najwyższy Sąd Apelacyjny organizacji FIA (Fédération Internationale de l'Automobile).
Międzynarodowy Sąd Apelacyjny jest organizacją niezależną od rywalizacji sportowej, a jej piętnastu członków, posiadających trzyletnie mandaty, wybieranych jest spośród wybitnych sędziów i prawników (niektórzy zasiadają również w Najwyższych Sądach Apelacyjnych we własnych krajach).
Aby Międzynarodowy Sąd Apelacyjny mógł zebrać się na posiedzenie, w składzie sędziowskim musi być obecnych przynajmniej trzech sędziów, a żaden z nich nie może być tej samej narodowości co strony sporu.
Jakie przywileje posiadają Kierownik i Dyrektor Wyścigu?
Kierownik Wyścigu, który nominowany jest na to stanowisko przez Krajowe Władze Sportowe (z ang. National Sporting Authority) spośród posiadaczy Super Licencji FIA, odpowiada za koordynację pracy wszystkich urzędników i pracowników wyścigów Grand Prix.
Kierownik Wyścigu bardzo ściśle współpracuje i jednocześnie podlega bezpośrednio Dyrektorowi Wyścigu, który wybierany jest przez organizację FIA. Jeden Dyrektor Wyścigu kieruje wszystkimi wyścigami Grands Prix rywalizacji o tytuł mistrza świata. Aktualnie Dyrektor Wyścigu jest także osobą sprawującą nadzór nad bezpieczeństwem zawodów i jest Oficjalnym Starterem zawodów. Charakterystyczną flagę z szachownicą widoczną wyraźnie pod koniec każdego wyścigu dzierży tradycyjnie Kierownik Wyścigu.
Jak rozpoczyna się wyścig?
- Pół godziny przed startem, bolidy wyjeżdżają z boksów. Kierowca może przejechać kilka okrążeń, ale musi przejechać przez boksy z bardzo małą prędkością. Następnie bolidy ustawiają się na stanowiskach na linii startowej i wyłączają silniki.
- Piętnaście minut przed startem, boksy są zamykane a każdy kierowca, który w tym momencie nie jest jeszcze na torze, będzie mógł wystartować z boksu dopiero, kiedy wszyscy pozostali już pojadą.
- Pięć minut przed startem, zamykany jest wjazd na linię startu/mety, a ci którzy nie zdążyli zająć swoich stanowisk, będą startować z boksów. Ich pozycje na starcie pozostaną nieobsadzone.
- Kiedy zapala się zielone światło, kierowcy rozpoczynają okrążenie formujące. Kiedy ponownie dojadą na swoje stanowiska na linii startu, silniki w ich bolidach pozostają włączone.
- Kiedy już wszystkie pojazdy zajmą swoje stanowiska na starcie, uruchamiana jest automatyczna procedura końcowego odliczania: kolejno po sobie, w odstępach jednosekudnowych, zapalają się czerwone światła, do chwili aż będzie się świecić wszystkie pięć świateł. Sygnałem do startu jest jednoczesne zgaszenie się wszystkich zapalonych świateł. Ma to miejsce od 0,2 do 3 sekund po zapaleniu się ostatniego światła. Czas ten jest uprzednio programowany przez osobę pełniącą rolę startera wyścigu i trzymany jest w ścisłej tajemnicy.
Jeśli kierowca spóźni się podczas okrążenia formującego i zjawi się na starcie, kiedy procedura końcowego odliczania jest już uruchomiona, musi startować z boksu.
W jaki sposób wykrywane są falstarty?
Każde stanowisko na starcie wyposażone jest w swój własny elektroniczny czujnik. Jeśli któryś z bolidów ruszy z miejsca przed sygnałem do startu, czujnik wysyła sygnał do jednostki centralnej zlokalizowanej w wieży kontrolnej. W takiej sytuacji, stewardzi zwykle nakładają na kierowcę karę w postaci karnego przejazdu przez pit lane (kara drive-thru).
Co się dzieje, gdy na linii startu zgaśnie silnik bolidu?
Istnieją trzy ewentualności:
- Jeśli silnik zgaśnie w chwili zapalenia się zielonego światła (sygnalizującego start okrążenia formującego), mechanicy mogą popchnąć bolid i uruchomić go, w chwili kiedy wszystkie bolidy opuszczą pole startowe. Ponieważ podczas okrążenia formującego wyprzedzanie jest zabronione, samochód musi wystartować z końca pola startowego. Jednak, jeśli kierowca ma problem ze startem ale w końcu uda mu się ruszyć zanim ostatni bolid przekroczy linię startu/mety, może wyprzedzać inne bolidy aż osiągnie swoją początkową pozycję.
- Jeśli silnik pojazdu zgaśnie po zakończeniu okrążenia formującego, ale jeszcze przed startem, kierowca musi powiadomić o tym fakcie startera, poprzez podniesienie ręki, a ten włącza wówczas migające pomarańczowe światła. Start zostaje przerwany, na czas 5-ciu minut. Aby skompensować konieczność rozegrania kolejnego okrążenia formującego, wyścig zostaje skrócony o jedno okrążenie. Kierowca odpowiedzialny za zdarzenie musi rozpocząć wyścig z końcowej pozycji pola startowego.
- Kiedy silnik zgaśnie podczas samego startu wyścigu (kiedy zgasną wszystkie światła), a będzie już za późno na przerwanie procedury startowej, obsługa wyścigu spycha bolid do boksu, jak tylko wszystkie bolidy odjadą z pola startowego. Jeśli kierowcy uda się uruchomić silnik, może powrócić na trasę. Jeśli nie, zostaje zepchnięty do własnego boksu, gdzie przejmują go jego mechanicy.
Czy wyścig można przerwać?
Tak, dyrektor wyścigu z ramienia FIA może przerwać wyścig w każdej chwili, gdy jego kontynuacja zagraża bezpieczeństwu oraz szczególnie wtedy, gdy tor zostanie zablokowany. Wyścig przerywany jest poprzez rozwieszenie czerwonych flag wokół całego toru.
Jakie procedury obowiązują, kiedy wyścig jest przerywany?
Jeśli wyścig musi zostać przerwany, w grę wchodzą trzy możliwe przypadki, w zależności od ilości okrążeń przejechanych przez lidera wyścigu:
A. Lider przejechał mniej niż dwa okrążenia
B. Przejechał dwa lub więcej okrążeń, ale mniej niż 75% całkowitej długości wyścigu.
C. Przejechał 75% lub więcej długości całego wyścigu.
W przypadku A, który najczęściej zachodzi w przypadku kolizji na starcie, start wyścigu jest anulowany, a wyścig rozpoczyna się ponownie po upływie 20 minut.
W przypadku B, mogą mieć miejsce dwa różne rozwiązania. Jeśli warunki pogodowe pozwolą, po dwudziestu minutach ma miejsce kolejny start, gdzie pozycje zawodników określane sa na podstawie klasyfikacji za ostatnie okrążenie przed przerwaniem wyścigu (czerwona flaga). Jeśli drugi start nie może się odbyć, klasyfikacja zawodników odbywa się na podstawie wyników za ostatnie okrążenie przed przerwaniem wyścigu, a punkty przydzielone zostaną w liczbie równej połowie ilości przyznawanej za cały wyścig.
W przypadku C, wyścig uznawany jest za zakończony, a punkty w pełnej wysokości przyznawane są na podstawie klasyfikacji za ostatnie okrążenie poprzedzające sygnał przerwania wyścigu.
Kiedy korzysta się z samochodu bezpieczeństwa?
Samochód bezpieczeństwa można zastosować tylko wtedy, kiedy tor nie jest zablokowany. Zadaniem samochodu bezpieczeństwa jest neutralizacja wyścigu w przypadku kolizji na torze, lub w przypadku zajścia zdarzenia, które bezpośrednio naraża zawodników lub obsługę toru na niebezpieczeństwo.
Samochód bezpieczeństwa można również zastosować, gdy pojawi się nagła ulewa.
Samochód bezpieczeństwa spowalnia wszystkie bolidy po to, aby nie stanowiły zagrożenia dla ekip pracujących na torze, lub w bezpośrednim sąsiedztwie, oraz aby nie powodowały kolizji z wolniej poruszającymi się pojazdami, np. ambulansami.
Jakie procedury obowiązują w chwili, gdy na torze pojawia się samochód bezpieczeństwa?
Kierownik wyścigu (na polecenie dyrektora wyścigu z ramienia FIA) daje sygnał do wprowadzenia na tor samochodu bezpieczeństwa. Jak tylko samochód ten wyjedzie z boksu, na wszystkich stanowiskach obsługi toru wywieszane są żółte flagi wraz z tablicą z symbolem "SC". Od tej chwili wyprzedzanie jest zabronione, samochody muszą zredukować prędkość i ustawić się za samochodem bezpieczeństwa w takiej kolejności w jakiej znajdowały się na torze w chwili tuż przed zasygnalizowaniem niebezpieczeństwa. Jak tylko warunki na torze poprawią się (lub pogoda), samochód bezpieczeństwa gasi swoje migające pomarańczowe światła i wraca do boksu, co oznacza, że wyścig rozpocznie się jak tylko bolidy przekroczą linię startu/mety.
Czy okrążenia przejechane za samochodem bezpieczeństwa liczą się do ogólnej ilości okrążeń wyścigu?
Tak, okrążenia przejechane za samochodem bezpieczeństwa traktowane są jak okrążenia wyścigu i zaliczane są do ogólnej ilości okrążeń składającej się na długość wyścigu.
Czy obowiązują jakieś ograniczenia prędkości?
Chociaż to może dziwne, ale ograniczenia prędkości obowiązują. Są to jednak tylko miejsca wyjazdu z boksów, gdzie maksymalna dozwolona prędkość wynosi 60 lub 100 km/h, w zależności od toru i ukształtowania samego wyjazdu z boksu.
Na całej długości dojazdu i wyjazdu z boksów zainstalowane są elektroniczne urządzenia pomiarowe, kontrolujące prędkość jadących tędy bolidów; jeśli któryś z zawodników przekroczy dozwoloną prędkość, otrzymuje najczęściej karny czas, zaś kiedy przekroczy prędkość podczas jazdy próbnej, jest najczęściej karany grzywną (ilość dolarów w tysiącach x km).
Jednak - jak to w życiu bywa - wysokość kary proporcjonalna jest do powagi przewinienia, a często brana jest pod uwagę również częstotliwość popełniania wykroczeń przez kierowcę.
Aby ci ostatni czynili to jak najrzadziej, konstruktorzy wyposażyli swoje pojazdy w ograniczniki prędkości, które uaktywniane są przez kierowcę jak tylko wjedzie on na dojazd do boksów (zwykle przez naciśnięcie przycisku na kierownicy). Jednak czasami kierowcy zapominają o przycisku...
Jak wyglądają oficjalne sygnały, jakie obsługa wyścigu może dawać zawodnikom?
Poza czerwoną flagą oznaczającą "przerwanie wyścigu", oraz flagą kraciastą oznaczającą "koniec wyścigu", istnieją jeszcze inne flagi sygnalizacyjne, z których każda ma inne znaczenie. Niebieska flaga podczas wyścigu oznacza, że kierowca będzie właśnie zdublowany i nakłada na niego obowiązek ustąpienia miejsca wyprzedzającym go bolidom. Za niepodporządkowanie się grozi karny czas. Żółta flaga oznacza niebezpieczeństwo, a wyprzedzanie w obszarze żółtej flagi jest zawsze zabronione. Żółta flaga może mieć dwa znaczenia:
- Obrócona jeden raz = zwolnij
- Obrócona dwukrotnie = zwolnij, przygotuj się do zatrzymania w razie konieczności.
Zielona flaga oznacza koniec niebezpieczeństwa i zakazu wyprzedzania. Flaga z pionowymi żółtymi i czerwonymi paskami ostrzega zawodników o tym, że tor jest śliski (najczęściej za sprawą wylanego oleju), zaś czarna flaga z pomarańczową tarczą, na której widnieje numer samochodu, ostrzega kierowcę, że jego samochód ma usterkę mechaniczną i że musi on niezwłocznie zjechać do boksu.
Flaga z białym trójkątem i z czarnym trójkątem i z numerem samochodu jest ostrzeżeniem dla kierowcy, który zachowuje się niesportowo. Czarna flaga z numerem samochodu oznacza, że kierowca musi natychmiast zjechać do boksu. Taką procedurę stosuje się najczęściej, kiedy zawodnik jest wykluczany z wyścigu.
Czy kraciasta flaga zawsze oznacza koniec wyścigu?
Tak, nawet jeśli flaga taka pojawi się zbyt wcześnie, wyścig kończy się. Jednak gdy flaga zostanie pokazana zbyt późno, klasyfikacja odbywa się na podstawie przejechanych planowych okrążeń toru.
Sklasyfikowane będą jedynie bolidy, które pokonały 90% dystansu. Kierowca nie musi koniecznie być na torze, aby był sklasyfikowany, ale jeśli przejechanie ostatniego okrążenia zajęło mu ponad dwa razy więcej czasu niż najszybszy czas ostatniego okrążenia w wykonaniu zwycięzcy, to to okrążenie nie będzie brane pod uwagę.
Za organizację mistrzostw świata Formuły 1 odpowiedzialna jest organizacja o nazwie Fédération Internationale de l'Automobile. FIA zarządza wszystkimi sportowymi motoryzacyjnymi imprezami na świecie, między innymi wyścigami Formuły 1, rajdowymi mistrzostwami świata, GP2 oraz mistrzostwami GT Championships, jak również wieloma innymi imprezami z dziedziny sportów motorowych.
Mistrzostwa świata Formuły 1 zostały ustanowione w roku 1950 i są najstarszą imprezą o tytuł mistrzowski organizowaną przez FIA. Jest to również impreza o największym zainteresowaniu mediów. Szacuje się, że szesnaście wyścigów Grand Prix, rozegranych w roku 1998, obejrzało łącznie 55 miliardów telewidzów, zaś obsługę prasową zapewniało średnio 650 dziennikarzy i fotoreporterów z 63 krajów świata, podróżujących wraz z ekipą po wszystkich krajach w których odbywały się wyścigi.
Od kiedy istnieje Formuła 1?
W roku 1894 (pierwszy wyścig w historii motoryzacji, na trasie Paryż - Rouen), czyli w czasach początków ery motoryzacji, nie mieliśmy do czynienia z żadną „formułą" (definicją) dotyczącą motoryzacji, aż do roku 1900. Ścigano się na normalnych wersjach samochodów. Pierwszy podział samochodów, który nastąpił uwzględniał sposób zasilania auta (paliwo albo para wodna), oraz ilość siedzeń. W tamtych czasach, samochody wyposażone były przynajmniej w dwa siedzenia, a pierwsze samochody jednomiejscowe pojawiły się dopiero w roku 1920.
Wynalezienie tylnego lusterka znacznie przyczyniło się do tego faktu, ponieważ do tej pory siedzący na fotelu dla pasażera mechanik ostrzegał kierowcę o tym, że ktoś chce go wyprzedzić. W roku 1904, kiedy po raz pierwszy je praktycznie zastosowano, utworzono także organizację o nazwie FIA - międzynarodowa organizacja zajmująca się sportami motorowymi - której zadaniem było sformułowanie ograniczeń zapewniających bezpieczeństwo kierowców i uczestników wyścigów samochodowych, oraz nadanie wyścigom samochodowym charakteru poligonu doświadczalnego, służącego do testowania, rozwijania i wprowadzania nowoczesnych technologii również do samochodów seryjnie produkowanych, czyli ustanowienie wzorca, który jest obecny do dnia dzisiejszego.
W latach 1907 do 1939, na torach wyścigowych przetestowano prawie wszystkie możliwe rozwiązania. Masa minimalna, masa maksymalna, poziom spalania paliwa i maksymalny suw tłoka w cylindrze, również podlegały w swoim czasie kolejnym ograniczeniem, ale najczęściej pojawiającym się ograniczeniem, czy też formułą - nawet po roku 1939 - było ograniczanie pojemności cylindrów w silnikach. Po raz pierwszy ograniczenie to wprowadzono w roku 1914. Po wprowadzeniu przez FIA w roku 1904 pierwszej definicji, inaczej mówiąc - formuły, ograniczającej dopuszczalną masę pojazdów, zaczęto wprowadzanie kolejnych ograniczeń szczególnie dla małych samochodów, ale nazwa "Formuła 1" pojawiła się dopiero po drugiej wojnie światowej. Mistrzostwa świata Formuły 1 FIA ustanowiono w roku 1950, a pierwszym wyścigiem zaliczanym do mistrzostw świata Formuły 1, było Grand Prix Wielkiej Brytanii, rozegrane w Silverstone 13 maja 1950 roku.
Po co utworzono organizację FIA (Federation Internationale de l'Automobile)?
Do roku 1904, każdy kraj i klub automobilowy organizował swoje wyścigi, na których obowiązywały całkowicie różne przepisy. Dlatego do czasu utworzenia wspólnych dla wszystkich reguł, nie było możliwe rozegranie żadnych międzynarodowych zawodów.
Dlatego najbardziej wpływowe kluby tamtych czasów, postanowiły zakończyć tę sytuację, która ograniczała rozwój sportów motorowych, poprzez utworzenie międzynarodowej organizacji, która ustanowiłaby wspólne zasady, obowiązujące na wszystkich imprezach sportów motorowych na świecie. W ten sposób narodziła się FIA (Fédération Internationale de l'Automobile), która od tej pory dawała gwarancje kierowcom na przykład z Anglii, czy Niemiec, że kiedy będą się ścigać we Francji, we Włoszech, czy w Belgii lub Monaco, obowiązywać ich będą te same przepisy.
"Formuła 1": czego dotyczy ta najsłynniejsza formuła?
Oprócz dużej ilości dozwolonych specyfikacji, dotyczących przede wszystkim bezpieczeństwa i aerodynamiki, dzisiejsza formuła ogranicza dozwolną pojemność silnika do 2,4 litra, zabrania stosowania turbodoładowania silnika oraz nakazuje minimalną masę bolidu wynoszącą 600 kg, włączając w to masę kierowcy oraz jego ekwipunku.
Co to jest Grand Prix?
Pierwszym wyścigiem noszącym tytuł „Grand Prix", był wyścig Grand Prix de l'Automobile Club de France, rozegrany w roku 1906 na torze Le Mans. W wyścigu brały udział tylko "duże samochody", które wtedy określano mianem samochodów "Formuły 1". Od tego czasu, nazwa Grand Prix określała wszystkie wyścigi samochodów, rozgrywane na torze wyścigowym.
Duże imprezy, które były ekwiwalentem dzisiejszych wyścigów Grand Prix, nosiły nazwę "Grandes Epreuves" (Wielkie Imprezy). Jednak FIA przeciwstawiła się spopularyzowaniu nazwy "Grand Prix", która została zarezerwowana tylko dla wyścigów mistrzostw świata Formuły 1.
Od tego momentu używanie nazwy Grand Prix w stosunku do imprez innych niż wyżej wymienione, zostało zakazane, poza bardzo rzadkimi przypadkami, jak na przykład Grand Prix de Pau, który jest wyścigiem w edycji Formuły 3.
W jaki sposób zdobywa się tytuł mistrza świata?
Istnieją dwa tytuły mistrza świata: w kategorii "kierowców" i "konstruktorów". Tytuł mistrza świata w kategorii kierowców istnieje od roku 1950, zaś tytuł w kategorii konstruktorów wprowadzono w roku 1958.
Konstruktorzy sumują swoje punkty zdobyte podczas każdego wyścigu dla każdego swojego samochodu osobno (nie mogą mieć więcej niż dwa bolidy), w taki sam sposób jak kierowcy gromadzą punkty zdobyte na każdym wyścigu (kiedyś mogli jednorazowo skasować swój najgorszy rezultat).
Jeśli zgromadzą taką samą ilość punktów, to o przyznaniu tytułu mistrzowskiego decyduje ilość najwyższych miejsc na podium każdego z kierowców, tj. ile razy zajął pierwsze miejsce, ile razy drugie, itd.
Jaka jest skala punktów?
Ilość punktów przyznawana kierowcom na mecie, zmieniała się cztery razy, z czego ostatnio w roku 2003. Obecnie za pierwsze miejsce kierowca dostaje 10 punktów, a kolejnych siedmiu dostaje odpowiednio po: 8 - 6 - 5 - 4 - 3 - 2 - 1 punktów. Poprzednia punktacja, która obowiązywała do końca sezonu 2002 nagradzała pierwszych 6 kierowców według następującej skali: 10 - 6 - 4 - 3 - 2 - 1, a w latach 1950 - 1959 pierwszych 5 kierowców było nagradzanych w sposób: 8 - 6 - 4 - 3 - 2. W sezonie 1960 nagradzano także 6 kierowcę który zdobywał 1 punkt, a rok później przyznano o jeden punkt więcej zwycięzcy wyścigu (9 - 6 - 4 - 3 - 2 - 1). Punktacja ta utrzymywała się do sezonu 1991 od którego to zwycięzca dostawał 10 punktów (10 - 6 - 4 - 3 - 2 - 1).
Przez pewien okres w historii, kierowca który najszybciej przejechał okrążenie toru, dostawał jeden punkt.
Ile wyścigów Grand Prix odbywa się każdego roku?
Po ustanowieniu mistrzostw świata, Formuła 1 nie była tak popularna jak jest teraz, a mistrzostwa w roku 1950 składały się na przykład tylko z 7 wyścigów Grand Prix. Liczba ta stopniowo rosła aż w roku 1977 odbyło się już 17 tego typu imprez. Następnie zmniejszono ją do 16, aby od roku 1996 ponownie wprowadzić przepis umożliwiający rozegranie 17 wyścigów Grand Prix rocznie. W kalendarzu na sezon 2005 umieszczono rekordową liczbę 19 wyścigów.
Aby tytuł mistrza świata kierowców i konstruktorów mógł być przydzielony, rocznie musi się odbyć minimum osiem wyścigów spośród imprez wprowadzonych do kalendarza. Rozegrane w roku 1997, Grand Prix Argentyny było sześćsetnym wyścigiem Grand Prix w edycji mistrzostw świata Formuły 1 organizowanych przez FIA.
Czy rozkład wszystkich wyścigów Grand Prix jest zawsze taki sam?
Tak, a wygląda on następująco: piątek*: trening od 10.00 do 11.30 oraz od 14.00 do 15.30, sobota: trening od 11.00 do 12.00, trening kwalifikacyjny składający się z trzech sesji trwa od 14.00 do około 15.00 i jest podzielony na 3 sesje 15-minutowe poprzedzonych 5-minutowymi przerwami, niedziela: start wyścigu- zwykle godzina 14.00 (czasu lokalnego), czasami bywają zmiany czasu startu.
Czy wyścigi Grand Prix mogą odbywać się na każdym torze?
Początkowo, Grand Prix mogły odbywać się wszędzie, ale wzrost osiągów bolidów Formuły 1 zmusił organizację FIA do nałożenia na tory określonych uwarunkowań, które muszą być spełnione, dotyczących układu toru, szerokości i długości trasy, a także rodzaju nawierzchni, czy zapewnienia bezpieczeństwa.
W jaki sposób określa się czy na torze można rozegrać wyścig Grand Prix?
Każdy tor musi być homologowany przez komisję ds. torów i bezpieczeństwa FIA, której członkowie dokonują ciągłych inspekcji toru, począwszy od rozpoczęcia jego budowy aż do jego inauguracji. Kryteria homologacyjne są mniej rygorystyczne dla wszystkich torów goszczących wolniejsze bolidy.
Niektóre tory po upływie jakiegoś czasu muszą być odnowione, przebudowane lub muszą mieć uzupełnione niektóre elementy wyposażenia, po czym homologację takiego toru można odnowić. W przeszłości, poza Grand Prix Monako, które jest jedyną tego rodzaju imprezą rozgrywaną na ulicach miasta, tory wyścigowe były raczej szybkie i posiadały długie odcinki prostych.
Coraz większe prędkości osiągane przez bolidy stały się przyczyną wprowadzania coraz większej ilości zakrętów, które okazują się jedyną przeszkodą w osiąganiu zbyt dużych prędkości. Podobnie zrezygnowano z budowania zbyt długich torów. Na przykład stary tor Nürburgring (22.835 km), przestał być miejscem rozgrywania zawodów Grand Prix, ponieważ koszty jakie trzeba było ponieść aby wprowadzić tam środki bezpieczeństwa, oraz wyposażenie techniczne na przykład dla stacji telewizyjnych, okazały się zbyt wygórowane. Najkrótszym aktualnie torem jest nadal Monako (3.328 km), a najdłuższym - Spa (6.940 km).
Jakie kryteria musi spełniać konstruktor, aby mógł brać udział w zawodach Formuły 1?
Jeśli konstruktor pragnie zaangażować się w zawody Formuły 1, musi zgłosić swój udział do organizacji FIA, gdzie musi przedłożyć dokumentację poświadczającą, że jest zarówno projektantem jak i wytwórcą płyty podłogowej swojego pojazdu, a także musi udowodnić, że posiada należyte środki finansowe i techniczne, które pozwolą mu na udział we wszystkich imprezach zaliczanych do mistrzostw świata.
Kogo określa się konstruktorem pojazdów Formuły 1?
Mianem konstruktora bolidów Formuły 1 określamy wytwórcę płyty podłogowej tego pojazdu. W większości przypadków jest to ktoś inny, niż wytwórca silników, a nazwa producenta płyty podłogowej bolidu umieszczona jest zawsze przed nazwą producenta jego silnika. Tytuł mistrza świata w kategorii konstruktorów, trafia zawsze w ręce producenta płyty podłogowej bolidu Formuły 1.
Na jakich kryteriach opierają się techniczne uwarunkowania funkcjonowania zawodów Formuły 1?
Dotyczą one dwóch zasadniczych kwestii:
1. Kontroli maksymalnych prędkości osiąganych przez bolidy, w aspekcie bezpieczeństwa; z drugiej zaś strony zachowanie wizualnego wrażenia dużej prędkości i dramaturgii walki pojazdów Formuły 1 na torze;
2. Zapewnienia możliwie najlepszego poziomu bezpieczeństwa biernego w razie zajścia wypadku na torze. Stąd właśnie tak dużo ograniczeń związanych z pojemnością cylindrów, rodzajem używanego paliwa, wymiarami opon, minimalną wagą i szerokością bolidu, jak również z wymiarami i ułożeniem elementów wpływających na aerodynamikę pojazdu, oraz z elektronicznymi urządzeniami wspomagającymi prowadzenie, z których olbrzymia większość jest całkowicie niedozwolona.
Co więcej, wiele ograniczeń dotyczy nie tylko sztywności pojazdu i pałąków bezpieczeństwa, ale także stopnia elastyczności zbiornika paliwa (pomysł zapożyczony z lotnictwa wojskowego), gaśnic, pasów bezpieczeństwa, systemów ochrony głowy i karku, itp. Położenie zbiornika paliwa i oleju jest bardzo ściśle określone, a oba zbiorniki muszą być specjalnie zabezpieczone.
Pod kontrolą pozostaje także sposób zajmowania miejsca i opuszczania kokpitu kierowcy, oraz wymiary kabiny. Ze względów finansowych, zabronione jest używanie silników innych niż tłokowe i czterosuwowe, a maksymalna dozwolona ilość cylindrów silnika wynosi 8, a cylinder nie może mieć przekroju owalnego. Każdy samochód obowiązkowo musi być wyposażony w cztery koła, z napędem na jedną oś (tak, tak... w przeszłości w zawodach Formuły 1 brały udział samochody sześciokołowe!).
Czy każdy kierowca może brać udział w wyścigach Grand Prix?
Aby kierowca mógł wziąć udział w wyścigach Grand Prix, musi legitymować się dokumentem o nazwie "Super Licence", który jest przyznawany za osiągnięcia zdobyte przez zawodnika w przeszłości, a także musi mieć podpisany ważny kontrakt z teamem Formuły 1, biorącym udział w mistrzostwach świata.
Czy teamy mogą zmieniać kierowców podczas trwania sezonu?
Tak, każdy team posiadający dwa bolidy może zmienić kierowcę pierwszego z nich jeden raz w sezonie. Kierowcę drugiego samochodu można zmienić bez żadnych sankcji, aż trzy razy podczas sezonu.
Nie dotyczy to sytuacji szczególnych, które rozpatrywane są niezależnie od wspomnianych powyżej zasad. Zgłoszenie chęci dokonania zmiany kierowcy musi być dokonane przez team, przed wykonaniem ostatnich kontroli przed wyścigiem, czyli do czwartku poprzedzającego wyścig, do godziny 16:00.
Czy ilość okrążeń przejeżdżana podczas treningu jest dowolna?
Podczas treningu kwalifikacyjnego, kierowcy pokonują w każdej sesji dowolną liczbę okrążeń.
W jaki sposób kierowca kwalifikowany jest do udziału w wyścigu?
Jazda kwalifikacyjna odbywa się w sobotę od godziny 14:00. W pierwszej sesji, która trwa 15 minut wszyscy kierowcy mogą wyjechać na tor i wykonać tyle okrążeń ile chcą. Po 15 minutach 6 najsłabszych kierowców odpada i na torze po 5-minutowej przerwie zaczyna się druga 15 minutowa sesja z 16 zawodnikami, którzy ponownie mogą wykonać tyle okrążeń ile chcą. Po tej sesji ponownie odpada 6 najsłabszych kierowców i po kolejnej 5- minutowej przerwie pozostała dziesiątka walczy o pole position w 15- minutowej, finałowej sesji kwalifikacyjnej.
Po każdej z 15- minutowych sesji czasy są resetowane i mierzone od początku. Kierowcy mogą wystartować z dowolną ilością paliwa w pierwszych dwóch sesjach, po których mogą zostać dotankowane na wyścig. Bolidy 10 najlepszych kierowców muszą zabrać ze sobą na finałową sesję tyle paliwa z jaką chcą wystartować do wyścigu. Wszystkie bolidy będą ważone przed wyjazdem z pit lane i po kwalifikacjach będą mogły dotankować paliwo, które zużyły podczas finałowej sesji kwalifikacyjnej.
Jak długo trwa wyścig Grand Prix?
Długość wyścigu Grand Prix to najmniejsza ilość okrążeń toru, której łączna długość przekroczy 305 km, a ponadto, żaden wyścig nie może trwać dłużej niż dwie godziny. Na niektórych wolniejszych torach (np. Monaco), w przypadku deszczu, dyrektor toru jest zmuszony przerwać wyścig po upływie dwóch godzin.
Czy wyścig Grand Prix odbywa się zawsze niezależnie od warunków pogodowych?
Tak, Grand Prix Formuły 1 odbywa się w każdych warunkach pogodowych, a konstruktorzy opon przygotowali na czas deszczu opony bieżnikowane, aby uniknąć wpadania bolidów w poślizg. Jednak zawsze dyrektor wyścigu ma prawo przerwać go, jeśli uzna że staje się on niebezpieczny.
Oprócz przyczepności opon, dużym problemem podczas deszczu jest słaba widoczność, która jest ograniczona strugami wody wylatującymi spod kół pojazdów. Aby ochronić się przed tym problemem, wszystkie samochody wyposażono w czerwone światło z tyłu, które kierowca musi włączyć, kiedy zaczyna padać deszcz.
Jaką moc posiadają silniki bolidów Formuły 1?
Chociaż konstruktorzy nie podają szczegółowych informacji na temat mocy silników, to wiadomo jest, że podczas sezonu 2005, maksymalna moc generowana przez silniki w Formule 1, bez problemu przekraczała poziom dziewięćset koni mechanicznych, a w tegorocznym sezonie ze względu na ograniczenie pojemności silników do 2,4 litra zawodnicy mają do swojej dyspozycji około 750 KM.
Producenci silników wyposażonych w osiem czy dziesięć cylindrów, podkreślają, że maksymalna moc silnika nie jest wcale zawsze najważniejszym jego parametrem, ponieważ jest również coś takiego jak krzywa mocy silnika, która w ich przypadku jest lepsza dla niskich prędkości silników. Równie ważnym czynnikiem co moc maksymalna, jest moc dostępna przy niskich prędkościach obrotowych, co jest szczególnie istotne podczas wyścigów na wolnych torach.
Jaką prędkość osiagają bolidy Formuły 1?
Grand Prix na którym osiągnięto największą średnią prędkość przejazdu w historii odbyło się we Włoszech w 1971 roku, gdzie zwyciężył Peter Gethin na samochodzie BRM ze średnią prędkością 242,615 km/h, a zawody odbywał się na torze Monza, gdzie nie były jeszcze zamontowane szykany (co ciekawe, późniejsze symulacje komputerowe sugerowały, że obecne bolidy F1, osiągnęłyby w tamtych warunkach średnią prędkość toru, grubo przekraczającą 300 km/h).
W roku 1998, najszybsze było także Grand Prix Włoch, wygrane przez Michaela Schumachera, ze średnią prędkością 237,591 km/h. Największa prędkość jaka została odnotowana podczas treningu w roku 1998 to 244,413 km/h, którą osiągnął Eddie Irvine na torze Monza, zaś największa prędkość na prostym odcinku zarejestrowana w sezonie 1998, została ustanowiona podczas Grand Prix Niemiec, przez Davida Coultharda i wynosiła 356,5 km/h. Najniższa średnia prędkość osiągnięta przez zwycięzcę wyścigu Grand Prix w roku 1998 wynosiła 141,458 km/h i należała do Miki Hakkinena, a zarejestrowano ją podczas Grand Prix Monaco.
Ile przełożeń skrzyni biegów posiadają bolidy F1?
Szybkie zmiany przełożeń skrzyni pół-automatycznej oznaczają, że w samochodach Formuły 1 możliwe jest instalowanie skrzyń biegów z większą liczbą przełożeń (sześć lub siedem). Na torach z dużą ilością zakrętów, kierowcy korzystają najwyżej z czterech, pięciu przełożeń. Bieg wsteczny jest obowiązkowy, ale nie można z niego korzystać na pit lane toru.
Czy w Formule 1 stosuje się specjalne paliwa?
Nie. Samochód F1 tankuje benzynę bezołowiową ("zieloną"), podobną do paliwa dostępnego na stacjach benzynowych. Musi ona spełniać najsurowsze normy EEC, dotyczące zanieczyszczenia środowiska. Swego czasu, paliwo stosowane w Formule 1 zawierało mieszanki węglowodorów i było to paliwo specjalne, które niewiele przypominało zwykłą benzynę.
FIA wprowadziła jednak nowe przepisy, których celem było uzyskanie dwóch korzyści: po pierwsze zmobilizowanie firm petrochemicznych do badań nad paliwami, z których mógłby potem korzystać także zwykły użytkownik dróg, a po drugie - uzyskanie znacznego obniżenia zawartości substancji szkodliwych dla środowiska. Samochody Formuły 1 wykorzystują obecnie benzynę, która spełnia normy, które dopiero za kilka lat zaczną obowiązywać w całej Unii Europejskiej.
Paliwo stosowane w Formule 1 nie jest zatem już teraz dostępne na każdej stacji benzynowej. Jednak, producenci paliwa dostarczają takie produkty, które mogą być szybko przerobione na produkt w wersji rynkowej, co prawdopodobnie się wydarzy w przyszłości. Dlatego Formuła 1 pełni rolę poligonu doświadczalnego, który docelowo przysługuje się zwykłym samochodom i ich użytkownikom.
Jak wybiera się rodzaj ogumienia?
Ogumienie może być twarde lub miękkie w zależności od stylu jazdy zawodnika, temperatury otoczenia i nawierzchni toru. Ogólna zasada mówi, że im wolniejszy tor i niższa temperatura, tym bardziej miękka guma, zapewniająca lepsze trzymanie się nawierzchni.
Z drugiej strony, duże prędkości, bardzo ścierająca się nawierzchnia toru oraz duża moc maszyn, powodują szybsze zużycie tych opon. Teamy i kierowcy muszą zatem wybierać rozwiązania pośrednie uwzględniając wiele różnych parametrów, np. czy lepiej założyć twardsze gumy, które słabiej trzymają się toru ale rzadziej się z nimi zjeżdża do boksów serwisowych, czy lepiej dać miękkie ogumienie, które trzeba będzie zmieniać kilka razy podczas wyścigu.
Rozsądnie podjęta decyzja, gwarantuje często sukces w wyścigu Grand Prix, odniesiony niekoniecznie przez najszybszą maszynę. Wymiana opon stała się sama w sobie częścią wyścigów Formuły 1, a dobrze wyszkolone teamy są często w stanie zmienić wszystkie cztery opony i zatankować bolid w czasie 5 do 10 sekund, w zależności od ilości paliwa, które chcą zatankować.
Kim są stewardzi i jaka jest ich rola?
Z poaczątkiem sezonu 2006 FIA zmieniło zasady arbitrażu wyścigów F1. Aktualnie wybierany jest jeden steward, który kontroluje wydarzenia na torach podczas całego sezonu.
Poprzednio stewardzi w liczbie trzech osób pełnili rolę arbitrów wyścigu. W razie konfliktu wysłuchiwali racji obu stron oraz decydowali o nałożeniu kar i sankcji.
W celu zachowania maksymalnej bezstronności ich pracy, każdy wyścig miał innych stewardów, z czego dwóch nominowanych było przez FIA spośród posiadaczy tzw. super licencji stewarda. Trzeci rekomendowany był przez organizację National Sporting Authority z kraju w którym odbywała się dana impreza.
Stewardzi wskazani przez FIA pochodzili z innego kraju niż ten, w którym odbywała się impreza Grand Prix. Mieli oni prawo w dowolnym momencie nałożyć sankcje wybrane spośród pozycji ustanowionych przez Międzynarodowy Kodeks Sportowy, a jeśli uznali że zachowanie zawodnika jest naganne, mogli powołać go do stawienia się przed obliczem Światowej Rady Sportów Motorowych.
Jakiego rodzaju sankcje mogą być nakładane?
Sankcje określone w Międzynarodowym Kodeksie Sportowym (z ang. International Sporting Code) rozpoczynają się od reprymendy, a na dyskwalifikacji kończą (dożywotniej), zaś pomiędzy tymi skrajnymi przypadkami usytuowane są grzywny, wykluczenia, zawieszenia na jeden lub więcej wyścigów, a nawet cofnięcie zdobytych punktów w rywalizacji o tytuł mistrza świata.
W przypadku każdego przewinienia wykrytego podczas jazdy kwalifikacyjnej, niezależnie od jego natury - czy technicznej, czy sportowej - stewardzi mogą dodatkowo odebrać zawodnikom ich czasy przejazdów. Ponadto, kierowcę ukaranego w ten sposób, stewardzi mogą ustawić na ostatniej pozycji pola startowego.
Co to jest "karny czas"?
Podczas wyścigu stewardzi mogą nałożyć na kierowcę karny czas (nazywany czasem "stop and go"). W takiej sytuacji, kierowca musi zjechać do swojego boksu i pozostać tam przez okres 10 sekund. W praktyce, kara ta pociąga za sobą znacznie większą stratę czasu, ponieważ kierowca musi dojechać do boksu a potem wyjechać z niego na tor, a wszystko to przy zredukowanej prędkości.
Zależnie od konfiguracji toru, może to oznaczać łączną stratę od 25 do 40 sekund. Jeśli karny czas zostanie nałożony na zawodnika podczas ostatnich pięciu okrążeń toru, to zamiast zjeżdżać do boksu, zawodnikowi zostanie doliczonych 25 sekund do uzyskanego przez niego czasu przejazdu.
W sezonie 2002 FIA wprowadziła nowy rodzaj kary zwany "drive-through". Polega on na tym samym co stop & go z tą różnicą, że kierowca nie zatrzymuje się w boksie- przejeżdża jedynie przez pit lane.
Jak zorganizowany jest Międzynarodowy Sąd Apelacyjny?
Jest to ostateczna i najwyższa instancja i w pewnym stopniu również jest to Najwyższy Sąd Apelacyjny organizacji FIA (Fédération Internationale de l'Automobile).
Międzynarodowy Sąd Apelacyjny jest organizacją niezależną od rywalizacji sportowej, a jej piętnastu członków, posiadających trzyletnie mandaty, wybieranych jest spośród wybitnych sędziów i prawników (niektórzy zasiadają również w Najwyższych Sądach Apelacyjnych we własnych krajach).
Aby Międzynarodowy Sąd Apelacyjny mógł zebrać się na posiedzenie, w składzie sędziowskim musi być obecnych przynajmniej trzech sędziów, a żaden z nich nie może być tej samej narodowości co strony sporu.
Jakie przywileje posiadają Kierownik i Dyrektor Wyścigu?
Kierownik Wyścigu, który nominowany jest na to stanowisko przez Krajowe Władze Sportowe (z ang. National Sporting Authority) spośród posiadaczy Super Licencji FIA, odpowiada za koordynację pracy wszystkich urzędników i pracowników wyścigów Grand Prix.
Kierownik Wyścigu bardzo ściśle współpracuje i jednocześnie podlega bezpośrednio Dyrektorowi Wyścigu, który wybierany jest przez organizację FIA. Jeden Dyrektor Wyścigu kieruje wszystkimi wyścigami Grands Prix rywalizacji o tytuł mistrza świata. Aktualnie Dyrektor Wyścigu jest także osobą sprawującą nadzór nad bezpieczeństwem zawodów i jest Oficjalnym Starterem zawodów. Charakterystyczną flagę z szachownicą widoczną wyraźnie pod koniec każdego wyścigu dzierży tradycyjnie Kierownik Wyścigu.
Jak rozpoczyna się wyścig?
- Pół godziny przed startem, bolidy wyjeżdżają z boksów. Kierowca może przejechać kilka okrążeń, ale musi przejechać przez boksy z bardzo małą prędkością. Następnie bolidy ustawiają się na stanowiskach na linii startowej i wyłączają silniki.
- Piętnaście minut przed startem, boksy są zamykane a każdy kierowca, który w tym momencie nie jest jeszcze na torze, będzie mógł wystartować z boksu dopiero, kiedy wszyscy pozostali już pojadą.
- Pięć minut przed startem, zamykany jest wjazd na linię startu/mety, a ci którzy nie zdążyli zająć swoich stanowisk, będą startować z boksów. Ich pozycje na starcie pozostaną nieobsadzone.
- Kiedy zapala się zielone światło, kierowcy rozpoczynają okrążenie formujące. Kiedy ponownie dojadą na swoje stanowiska na linii startu, silniki w ich bolidach pozostają włączone.
- Kiedy już wszystkie pojazdy zajmą swoje stanowiska na starcie, uruchamiana jest automatyczna procedura końcowego odliczania: kolejno po sobie, w odstępach jednosekudnowych, zapalają się czerwone światła, do chwili aż będzie się świecić wszystkie pięć świateł. Sygnałem do startu jest jednoczesne zgaszenie się wszystkich zapalonych świateł. Ma to miejsce od 0,2 do 3 sekund po zapaleniu się ostatniego światła. Czas ten jest uprzednio programowany przez osobę pełniącą rolę startera wyścigu i trzymany jest w ścisłej tajemnicy.
Jeśli kierowca spóźni się podczas okrążenia formującego i zjawi się na starcie, kiedy procedura końcowego odliczania jest już uruchomiona, musi startować z boksu.
W jaki sposób wykrywane są falstarty?
Każde stanowisko na starcie wyposażone jest w swój własny elektroniczny czujnik. Jeśli któryś z bolidów ruszy z miejsca przed sygnałem do startu, czujnik wysyła sygnał do jednostki centralnej zlokalizowanej w wieży kontrolnej. W takiej sytuacji, stewardzi zwykle nakładają na kierowcę karę w postaci karnego przejazdu przez pit lane (kara drive-thru).
Co się dzieje, gdy na linii startu zgaśnie silnik bolidu?
Istnieją trzy ewentualności:
- Jeśli silnik zgaśnie w chwili zapalenia się zielonego światła (sygnalizującego start okrążenia formującego), mechanicy mogą popchnąć bolid i uruchomić go, w chwili kiedy wszystkie bolidy opuszczą pole startowe. Ponieważ podczas okrążenia formującego wyprzedzanie jest zabronione, samochód musi wystartować z końca pola startowego. Jednak, jeśli kierowca ma problem ze startem ale w końcu uda mu się ruszyć zanim ostatni bolid przekroczy linię startu/mety, może wyprzedzać inne bolidy aż osiągnie swoją początkową pozycję.
- Jeśli silnik pojazdu zgaśnie po zakończeniu okrążenia formującego, ale jeszcze przed startem, kierowca musi powiadomić o tym fakcie startera, poprzez podniesienie ręki, a ten włącza wówczas migające pomarańczowe światła. Start zostaje przerwany, na czas 5-ciu minut. Aby skompensować konieczność rozegrania kolejnego okrążenia formującego, wyścig zostaje skrócony o jedno okrążenie. Kierowca odpowiedzialny za zdarzenie musi rozpocząć wyścig z końcowej pozycji pola startowego.
- Kiedy silnik zgaśnie podczas samego startu wyścigu (kiedy zgasną wszystkie światła), a będzie już za późno na przerwanie procedury startowej, obsługa wyścigu spycha bolid do boksu, jak tylko wszystkie bolidy odjadą z pola startowego. Jeśli kierowcy uda się uruchomić silnik, może powrócić na trasę. Jeśli nie, zostaje zepchnięty do własnego boksu, gdzie przejmują go jego mechanicy.
Czy wyścig można przerwać?
Tak, dyrektor wyścigu z ramienia FIA może przerwać wyścig w każdej chwili, gdy jego kontynuacja zagraża bezpieczeństwu oraz szczególnie wtedy, gdy tor zostanie zablokowany. Wyścig przerywany jest poprzez rozwieszenie czerwonych flag wokół całego toru.
Jakie procedury obowiązują, kiedy wyścig jest przerywany?
Jeśli wyścig musi zostać przerwany, w grę wchodzą trzy możliwe przypadki, w zależności od ilości okrążeń przejechanych przez lidera wyścigu:
A. Lider przejechał mniej niż dwa okrążenia
B. Przejechał dwa lub więcej okrążeń, ale mniej niż 75% całkowitej długości wyścigu.
C. Przejechał 75% lub więcej długości całego wyścigu.
W przypadku A, który najczęściej zachodzi w przypadku kolizji na starcie, start wyścigu jest anulowany, a wyścig rozpoczyna się ponownie po upływie 20 minut.
W przypadku B, mogą mieć miejsce dwa różne rozwiązania. Jeśli warunki pogodowe pozwolą, po dwudziestu minutach ma miejsce kolejny start, gdzie pozycje zawodników określane sa na podstawie klasyfikacji za ostatnie okrążenie przed przerwaniem wyścigu (czerwona flaga). Jeśli drugi start nie może się odbyć, klasyfikacja zawodników odbywa się na podstawie wyników za ostatnie okrążenie przed przerwaniem wyścigu, a punkty przydzielone zostaną w liczbie równej połowie ilości przyznawanej za cały wyścig.
W przypadku C, wyścig uznawany jest za zakończony, a punkty w pełnej wysokości przyznawane są na podstawie klasyfikacji za ostatnie okrążenie poprzedzające sygnał przerwania wyścigu.
Kiedy korzysta się z samochodu bezpieczeństwa?
Samochód bezpieczeństwa można zastosować tylko wtedy, kiedy tor nie jest zablokowany. Zadaniem samochodu bezpieczeństwa jest neutralizacja wyścigu w przypadku kolizji na torze, lub w przypadku zajścia zdarzenia, które bezpośrednio naraża zawodników lub obsługę toru na niebezpieczeństwo.
Samochód bezpieczeństwa można również zastosować, gdy pojawi się nagła ulewa.
Samochód bezpieczeństwa spowalnia wszystkie bolidy po to, aby nie stanowiły zagrożenia dla ekip pracujących na torze, lub w bezpośrednim sąsiedztwie, oraz aby nie powodowały kolizji z wolniej poruszającymi się pojazdami, np. ambulansami.
Jakie procedury obowiązują w chwili, gdy na torze pojawia się samochód bezpieczeństwa?
Kierownik wyścigu (na polecenie dyrektora wyścigu z ramienia FIA) daje sygnał do wprowadzenia na tor samochodu bezpieczeństwa. Jak tylko samochód ten wyjedzie z boksu, na wszystkich stanowiskach obsługi toru wywieszane są żółte flagi wraz z tablicą z symbolem "SC". Od tej chwili wyprzedzanie jest zabronione, samochody muszą zredukować prędkość i ustawić się za samochodem bezpieczeństwa w takiej kolejności w jakiej znajdowały się na torze w chwili tuż przed zasygnalizowaniem niebezpieczeństwa. Jak tylko warunki na torze poprawią się (lub pogoda), samochód bezpieczeństwa gasi swoje migające pomarańczowe światła i wraca do boksu, co oznacza, że wyścig rozpocznie się jak tylko bolidy przekroczą linię startu/mety.
Czy okrążenia przejechane za samochodem bezpieczeństwa liczą się do ogólnej ilości okrążeń wyścigu?
Tak, okrążenia przejechane za samochodem bezpieczeństwa traktowane są jak okrążenia wyścigu i zaliczane są do ogólnej ilości okrążeń składającej się na długość wyścigu.
Czy obowiązują jakieś ograniczenia prędkości?
Chociaż to może dziwne, ale ograniczenia prędkości obowiązują. Są to jednak tylko miejsca wyjazdu z boksów, gdzie maksymalna dozwolona prędkość wynosi 60 lub 100 km/h, w zależności od toru i ukształtowania samego wyjazdu z boksu.
Na całej długości dojazdu i wyjazdu z boksów zainstalowane są elektroniczne urządzenia pomiarowe, kontrolujące prędkość jadących tędy bolidów; jeśli któryś z zawodników przekroczy dozwoloną prędkość, otrzymuje najczęściej karny czas, zaś kiedy przekroczy prędkość podczas jazdy próbnej, jest najczęściej karany grzywną (ilość dolarów w tysiącach x km).
Jednak - jak to w życiu bywa - wysokość kary proporcjonalna jest do powagi przewinienia, a często brana jest pod uwagę również częstotliwość popełniania wykroczeń przez kierowcę.
Aby ci ostatni czynili to jak najrzadziej, konstruktorzy wyposażyli swoje pojazdy w ograniczniki prędkości, które uaktywniane są przez kierowcę jak tylko wjedzie on na dojazd do boksów (zwykle przez naciśnięcie przycisku na kierownicy). Jednak czasami kierowcy zapominają o przycisku...
Jak wyglądają oficjalne sygnały, jakie obsługa wyścigu może dawać zawodnikom?
Poza czerwoną flagą oznaczającą "przerwanie wyścigu", oraz flagą kraciastą oznaczającą "koniec wyścigu", istnieją jeszcze inne flagi sygnalizacyjne, z których każda ma inne znaczenie. Niebieska flaga podczas wyścigu oznacza, że kierowca będzie właśnie zdublowany i nakłada na niego obowiązek ustąpienia miejsca wyprzedzającym go bolidom. Za niepodporządkowanie się grozi karny czas. Żółta flaga oznacza niebezpieczeństwo, a wyprzedzanie w obszarze żółtej flagi jest zawsze zabronione. Żółta flaga może mieć dwa znaczenia:
- Obrócona jeden raz = zwolnij
- Obrócona dwukrotnie = zwolnij, przygotuj się do zatrzymania w razie konieczności.
Zielona flaga oznacza koniec niebezpieczeństwa i zakazu wyprzedzania. Flaga z pionowymi żółtymi i czerwonymi paskami ostrzega zawodników o tym, że tor jest śliski (najczęściej za sprawą wylanego oleju), zaś czarna flaga z pomarańczową tarczą, na której widnieje numer samochodu, ostrzega kierowcę, że jego samochód ma usterkę mechaniczną i że musi on niezwłocznie zjechać do boksu.
Flaga z białym trójkątem i z czarnym trójkątem i z numerem samochodu jest ostrzeżeniem dla kierowcy, który zachowuje się niesportowo. Czarna flaga z numerem samochodu oznacza, że kierowca musi natychmiast zjechać do boksu. Taką procedurę stosuje się najczęściej, kiedy zawodnik jest wykluczany z wyścigu.
Czy kraciasta flaga zawsze oznacza koniec wyścigu?
Tak, nawet jeśli flaga taka pojawi się zbyt wcześnie, wyścig kończy się. Jednak gdy flaga zostanie pokazana zbyt późno, klasyfikacja odbywa się na podstawie przejechanych planowych okrążeń toru.
Sklasyfikowane będą jedynie bolidy, które pokonały 90% dystansu. Kierowca nie musi koniecznie być na torze, aby był sklasyfikowany, ale jeśli przejechanie ostatniego okrążenia zajęło mu ponad dwa razy więcej czasu niż najszybszy czas ostatniego okrążenia w wykonaniu zwycięzcy, to to okrążenie nie będzie brane pod uwagę.
Krzysztof Piekarz
