GHB to inaczej γ-hydroksymaślan (C4H8O3) lub kwas gamma-hydroksymasłowy, endogenny (występujący naturalnie w ustroju człowieka), wywierający działanie hamujące na ośrodkowy układ nerwowy (OUN). Nazwy na czarnym rynku to: „płynne ekstazy”, „fantazja”, GBH, „Georgia Homeboy”, great hormones at bedtime, Liq. E (dosłownie płynne ekstazy), Liq. X, „słona woda”, „mydło, „everclear”, scoop, „heroina dla ubogich”. Występuje jako wolny kwas albo sól sodowa (w tej ostatniej odmianie związek jest spotykany w lekach, w Polsce).
Czy GHB jest naturalny?
Tak. GHB jest pochodną hamującego neuroprzekaźnika kwasu γ-aminomasłowego (GABA) i występuje naturalnie w ośrodkowym układzie nerwowym. Uważa się, że pośredniczy w regulacji cykli snu, temperatury ciała, mózgowym metabolizmie glukozy i pamięci.
Kiedy powstał?
GHB został po raz pierwszy zsyntetyzowany we Francji w 1960 roku jako środek używany do anestezji.
Jakie miał zastosowania?
GHB był stosowany klinicznie jako środek do anestezji w latach 60. XX wieku, ale został wycofany ze względu na skutki uboczne, takie jak wywoływanie drgawek i śpiączki.
Czy gamma-hydroksymaślan był sprzedawany legalnie?
Tak. Zyskał popularność jako lek stosowany rekreacyjnie i środek sprzedawany kulturystom. Sprzedaż GHB bez recepty w Stanach Zjednoczonych została zakazana w 1990 r. z powodu działań niepożądanych, w tym niekontrolowanych ruchów oraz depresji układu oddechowego i centralnego układu nerwowego (OUN). 10 lat później został oficjalnie uznany za groźny narkotyk i postawiony na równi z heroiną.
Czy za jego posiadanie można mieć problemy?
Tak, w USA potężne. W 2000 r., po zgłoszeniu 60 zgonów w wyniku przedawkowania i obaw związanych ze stosowaniem GHB jako odurzającego narkotyku używanego do gwałtów na randce, GHB został przeklasyfikowany na substancję kontrolowaną z Wykazu I.
Narkotyki, substancje lub chemikalia z Wykazu I definiuje się jako związki chemiczne, które nie mają obecnie akceptowanego zastosowania medycznego i charakteryzuje je łatwość wywoływania u użytkownika uzależnienia lub sprzyjają patologicznemu używaniu, czyli nadużywaniu.
Niektóre przykłady narkotyków z Wykazu I to: heroina, dietyloamid kwasu lizergowego (LSD), marihuana (konopie indyjskie), 3,4-metylenodioksymetamfetamina (ecstasy; MDMA), metakwalon i pejotl. Podam tylko przykład, iż w Wirginii posiadanie substancji klasy I lub II to: „Przestępstwo klasy 5, grozi za nie kara pozbawienia wolności od roku do 10 lat lub kara pozbawienia wolności do 12 miesięcy i grzywna do 2500 dolarów”. Za handel takimi środkami (pierwszą wpadkę) można dostać od pięciu do czterdziestu lat więzienia i grzywnę do 500 tys. dolarów.
W 2002 r. zatwierdzono hydroksymaślan sodu, postać GHB, do leczenia narkolepsji i lek został sklasyfikowany w wykazie III. Lek bywa stosowany w terapii po odstawieniu alkoholu. W Polsce kwas γ-hydroksymasłowy (GHB) jest wymieniony w wykazie substancji psychotropowych grupy II-P
Czy da się wyprodukować GHB?
GHB można łatwo wyprodukować z chemikaliów przemysłowych. Strony internetowe oferują instrukcje dotyczące domowej produkcji i sprzedają zestawy z niezbędnymi materiałami. Pod względem chemicznym GHB jest powiązany z gamma butyrolaktonem i 1,4-butanodiolem, które są metabolizowane w organizmie do GHB.
Jak działa GHB?
Słony proszek zwykle rozpuszcza się w wodzie i kosztuje od 5 do 10 dolarów za dawkę. Przedawkowanie jest prawdopodobne, ponieważ moc roztworu jest często nieznana. Napoje smakowe lub alkoholowe mogą maskować nieprzyjemny słony, lub mydlany smak. Działanie GHB pojawia się w ciągu 15–30 minut od spożycia doustnego i osiąga szczyt po 20–60 minutach, w zależności od tego, czy jest on zmieszany z jedzeniem. Toksyczność zwiększa się, jeśli lek jest przyjmowany z alkoholem lub innymi środkami działającymi depresyjnie na OUN.
GHB powoduje euforię, która po podaniu większych dawek prowadzi do zawrotów głowy, nadmiernego ślinienia się, hipotonii (spadku ciśnienia tętniczego) i amnezji. Przedawkowanie może spowodować oddychanie Cheyne-Stokesa, drgawki, śpiączkę i śmierć. Oddech typu Cheyne-Stokesa, to znaczy oddychanie okresowe z bezdechami pochodzenia centralnego, najczęściej pojawia się podczas snu u chorych z niewydolnością serca.
Śpiączkę może przerwać pobudzenie, z wymachami, które można porównać do tonącego pływaka walczącego o powietrze. Bradykardia (niezwykle wolne bicia serca) i hipotermia (spadek temperatury) są zgłaszane u około jednej trzeciej pacjentów przyjętych do szpitala z powodu zażywania GHB i wydają się powiązane z poziomem świadomości. Przewlekłe stosowanie GHB może powodować uzależnienie i zespół odstawienia obejmujący lęk, bezsenność, drżenie, a w ciężkich przypadkach psychozy oporne na leczenie.
Główne działania niepożądane
Podsumowując, główne działania niepożądane obejmują depresję oddechową (zagrożenie życia, szczególnie jeśli ktoś jednocześnie stosuje barbiturany, alkohol, benzodiazepiny), amnezję (dlatego GHB używa się do popełniania przestępstw, tym seksualnych), bezdech, hipotonię (spadek ciśnienia tętniczego), agresywność, halucynacje, zawroty głowy, euforię, dezorientację i drgawki.
Po co kulturyści biorą GHB?
Można powiedzieć, iż kulturyści wezmą wszystko. W jednym przypadku opisanym przez Galloway i in. 20-letni użytkownik zażył GHB, ponieważ powiedziano mu, że jest to aminokwas. Tak, 20-latek zrozumiał, że ten narkotyk to coś w rodzaju leucyny, izoleucyny, waliny czy argininy!
Skąd pomysł na stosowanie GHB u sportowców?
Zaczęło się od badania japońskich naukowców z 1977 r. Sześciu zdrowych ochotników płci męskiej otrzymało dawkę 2,5 g (~35 mg na kg, przy masie ciała 70 kg) GHB we wstrzyknięciu dożylnym (i.v.). Pięciu z nich zasnęło. Średnie zgłaszane stężenie maksymalne hormonu wzrostu (GH) wystąpiło 60 minut po wstrzyknięciu (32,1 ng/ml) i był to 20-krotny wzrost w stosunku do średnich stężeń wyjściowych. Nie było zaskoczeniem, że ta obserwacja doprowadziła do stosowania GHB jako suplementu budującego mięśnie wśród kulturystów
W późniejszym badaniu wykorzystano związek pomiędzy GHB i hormonem wzrostu (GH) w celu zbadania centralnego mechanizmu działania GHB w mózgu. Doustna dawka 1,5 g (~21,4 mg na kg masy ciała, przy założeniu masy ciała 70 kg) podana 10 ochotnikom płci męskiej spowodowała wzrost stężenia hormonu wzrostu we krwi o ~8–9 ng/ml, osiągając maksimum 45 minut po podaniu. Odpowiada to mniej więcej trzykrotności wartości kontrolnych podanych w badaniu. W tym przypadku nie zaobserwowano żadnych poważnych skutków ubocznych, w tym sedacji, po podaniu GHB.
Komentarz
Na pewno nikt nie będzie na tyle szalony, by aplikować sobie dożylnie GHB. Poza tym wcale nie wiemy, czy ten chwilowy wzrost stężenia GH ma jakiekolwiek praktyczne znaczenie np. dla hipertrofii, regeneracji itd.
Możliwe konsekwencje
Warto pamiętać, iż wzrost stężenia hormonu wzrostu w ustroju (podawanie GH, mimikerów substancji uwalniających GH, analogów greliny itd.) jest obarczone wieloma długofalowymi, ciężkimi skutkami ubocznymi, m.in. nadmiar hormonu wzrostu prowadzi do remodelingu serca i przerostu wszystkich narządów (w tym np. dłoni, stóp, kości czaszki) w konsekwencji znacząco skracając życie.
Ponadto nadmiar GH może wywołać: cukrzycę (dlatego zwykle razem z GH podaje się insulinę), niedoczynność tarczycy (dlatego zwykle z GH podaje się T3/T4), ginekomastię, nadciśnienie, bóle stawów (w tym bioder), bóle mięśni, ból kości i pleców, chorobę zwyrodnieniową stawów, zaburzenia pracy serca itd. Ponadto IGF-1 (efektor GH) wywołuje ból głowy, hipoglikemię (obniżony poziom cukru we krwi), wymioty, przerost tkanek w miejscu wstrzyknięcia (guzki w miejscu wstrzyknięcia) i zapalenie ucha środkowego.
Nie wiem, czy istnieją przesłanki do stosowania GHB u kulturystów. Według mnie jest to groźna substancja narkotyczna.
Skrajny przypadek
Pewna kobieta wyrwała sobie 18 zębów, bo wydawało jej się, że dusi ją „świetlista zielono-różowa mucha” (tak zeznała). Pani Court stwierdziła, że aby zaprzestać krztuszenia się, usunęła zęby. Mówiła, że pierwsze były trudne do usunięcia, ale potem „reszta jakby wypadła”. Podczas „zabiegu” nie czuła żadnego bólu. Samantha Court stwierdziła, że popełniła czyn, w wyniku którego była cała we krwi, ponieważ miała halucynacje po zażyciu GHB.
Pod rozwagę
Jeśli coś może zagrażać życiu, nie w ciągu następnych 5-10 lat jak sterydy anaboliczno-androgenne, tylko w ciągu paru następnych godzin, to trzeba się dobrze zastanowić nad stosowaniem takiego związku. Do tej grupy zaliczamy beta-mimetyki, DNP, insulinę, opioidy (legalne i nielegalne np. fentanyl, heroinę), duże dawki NLPZ i wszystko wskazuje, że również GHB i GBL.
Referencje:
PAUL M. GAHLINGER Am Fam Physician. 2004;69(11):2619-2627 https://www.aafp.org/pubs/afp/issues/2004/0601/p2619.html#afp20040601p2619-b32
Alan D. Brailsford, Christiaan Bartlett, Andrew T. Kicman, David A. Cowan, Increases in Serum Growth Hormone Concentrations Associated with GHB Administration, Journal of Analytical Toxicology, Volume 41, Issue 1, January-February 2017, Pages 54–59, https://doi.org/10.1093/jat/bkw107
Takahara J. i in. Stimulatory effects of gamma-hydroxybutyric acid on growth hormone and prolactin release in humans
Kapoor P, Deshmukh R, Kukreja I. GHB acid: A rage or reprive. J Adv Pharm Technol Res. 2013 Oct;4(4):173-8. doi: 10.4103/2231-4040.121410. PMID: 24350046; PMCID: PMC3853692.
Swego czasu modny w Polsce jako dodatek do sexu. Mocno nakrecal libido u kobiet ale nie tylko. Dzis zupelnie niedostepny. To co lata jako GHB czy GBL nie ma nic wspolnego z faktyczna substancja. Zakazane w calej EU
Wydaje mi się, że kobiety chcą iść na całość, ale mózg je blokuje. Więc obojętne co wezmą, w tym momencie mogą powiedzieć, że to sprawa alkoholu, THC czy GHB. Najlepiej znaleźć taką, która na trzeźwo lubi eksperymenty i jest otwarta.
A jak jeszcze może i potrafi zaufać to dopiero jest jazda :)