Sterydy anaboliczno-androgenne a samobójstwa. Czy szkodzą i zwiększają ryzyko?

Zanim wydamy ostateczny wyrok, warto uwzględnić uproszczenia i manipulacje, które ciągle są obecne w Internecie, w filmach, książkach i nawet w badaniach naukowych. W niejednym materiale video tworzonym w celach propagandowych („sterydy zabijają nasze dzieci”) sugeruje się, iż samobójstwo tego czy innego nastolatka było spowodowane sięganiem po SAA (SAA = sterydy anaboliczno-androgenne). Gdyby to była prawda, statystyka i matematyka mówią nam, iż śmierci związanych z „anabolikami” powinno być wielokrotnie więcej. Dlaczego? Bo w niektórych klubach na palcach jednej ręki da się policzyć osoby nie sięgające po różnego rodzaju „wspomaganie farmakologiczne.

Nie, wcale nie twierdzę, iż SAA są bezpieczne dla zdrowia, tylko często ich wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne jest wyolbrzymiany (celowo). I wcale nie jestem zwolennikiem sięgania po SAA przez coraz młodsze osoby. Stosowanie SAA przez osoby mające mniej, niż 25 lat, może mieć nieodwracalny wpływ na całe dalsze życie, a ludzie w tym wieku nie są w stanie podejmować decyzji mając w perspektywie kolejne lata życia (a nie kolejny tydzień). Niestety zakazany owoc kusi najmocniej i ciągle dostaję pytania „co by tu wziąć”

Czy samobójstwom winne są SAA czy narkotyki?

Kulturyści często nie stronią od alkoholu i narkotyków, co też może mieć kolosalny wpływ na podejmowane decyzje, zmiany w układzie sercowo-naczyniowym czy też mózgu. King Kamali (znany z występów m.in. na Mr. Olympia w latach 90. XX wieku) wspominał, iż kiedyś na długiej imprezie noworocznej (kilkudniowej) wziął 22 tabletki extasy (MDMA). Rich Piana nie stronił od licznych narkotyków i całkiem możliwe, iż właśnie ich połączenie, razem z wieloletnim nadużywaniem SAA, doprowadziło do jego przedwczesnej śmierci. Jeśli pytasz mnie, dlaczego umierają kulturyści, ja stwierdzę tylko, iż dziwi mnie, że nie umiera ich więcej. Często extasy jest sprzedawane na imprezach techno, dodatkowo wielu młodych ludzi trenuje kulturystykę po to, by później „robić wrażenie” na dyskotekach. Jeśli więc pytasz, co ma wspólnego MDMA z kulturystyką, odpowiem, iż być może dużo.

Jest jeszcze jedna rzecz, która spaja narkotyki i sterydy nadużywane w kulturystyce. Użytkownicy obu grup środków twierdzą, iż da się w ten lub inny sposób minimalizować lub unikać skutków ubocznych. Seria śmierci kulturystów w latach 90. XX wieku i na początku XXI wieku świadczą o czymś innym. Bardzo wielu „zasłużonych” użytkowników działu doping też jest już historią (łączyli narkotyki z SAA, wielu odeszło przedwcześnie; nie wymieniam nazwisk, aby nie piętnować ich pośmiertnie, zainteresowani bez trudu dowiedzą się, o co chodziło). Najsmutniejszy jest fakt, iż znam ludzi zarzekających się, iż biorą trucizny przeznaczone do konserwacji drewna lub środki do zwalczania chwastów i wcale im to nie szkodzi.

W badaniach Darke S. i wsp., po sterydy anaboliczno-androgenne sięgały osoby, które regularnie stosowały narkotyki z grupy stymulantów (kokainę, metamfetaminę, MDMA), dodatkowo brały opioidy (w tym morfinę, kodeinę, oksykodon) oraz benzodiazepiny. 25% z nich w chwili śmierci była też pod wpływem alkoholu! Część zmarła przez samobójstwo, wypadek czy zabójstwo. Tylko w 4.2% wypadków nie ustalono przyczyn. Ponad 60% przypadków śmierci miało związek z... narkotykami pobudzającymi (amfetamina, kokaina, metaamfetamina) oraz opioidami. W jednym przypadku stwierdzono nawet zatrucie arszenikiem (prawdopodobnie samobójstwo). Prawie 30% przypadków miało związek z samobójstwem lub zabójstwem.

Czy sterydy zwiększają ryzyko samobójstwa?

Prawdą jest, iż nadużywanie różnorakich substancji jest czynnikiem ryzyka samobójstwa. Powiązanie między stosowaniem SAA i samobójstw u sportowców po raz pierwszy podejrzewał Brower i wsp. [1], którzy przeanalizowali opisy przypadków i artykuły w gazetach. Stwierdzili, iż myśli samobójcze i samobójstwa nie należą do rzadkości wśród użytkowników SAA. Opisali przypadek 24-letniego ciężarowca z uzależnieniem od SAA i ciężką depresją, u którego wystąpiły myśli samobójcze po odstawieniu farmakologii. Ten człowiek nie miał wcześniej depresji, a takie przypadki nie występowały w jego rodzinie. [2]

W badaniu Thiblin I. i wsp. opisano serię przypadków 8 młodych mężczyzn, którzy popełnili samobójstwo i brali (N = 5) lub przerwali stosowanie SAA (N = 2) (w jednym nie było możliwe ustalenie, czy ta osoba przyjmowała lub przerwała stosowanie), członkowie rodziny zauważyli powiązanie z odstawieniem SAA w pięciu przypadkach. Po długotrwałym stosowaniu SAA u 4 pojawiły się cechy dużej depresji (ang. major depressive disorder). 2 przed popełnieniem samobójstwa ujawniło objawy hipomanii. Tylko 1 z nich wykazywał myśli samobójcze przed rozpoczęciem stosowania SAA. [3]

Autorzy spekulowali, że długotrwałe stosowanie SAA może wywoływać zaburzenia psychopatologiczne, które mogą przyczyniać się do zwiększonego ryzyka samobójstwa u predysponowanych osób.

Ta sama grupa opisała serię 34 gwałtownych zgonów u użytkowników SAA, które były spowodowane:

• samobójstwem (N = 11),
• zabójstwem (N = 9),
• wypadkami (N = 12),
• nieokreśloną przyczyną (N = 2).

Wiele źródeł sugeruje, iż stosowanie SAA powoduje ataki wściekłości oraz wahania nastroju, a ich odstawienie depresję.

Pärssinen i wsp. [5] oceniali prospektywnie przez 12 lat, 62 elitarnych fińskich ciężarowców podejrzewanych o stosowanie SAA (N = 62). Porównali ich z ogólną populacją (N = 1094). Sportowcy wykazali 4,6 razy wyższą śmiertelność, która była spowodowana głównie samobójstwem (5%) i zawałem mięśnia sercowego (5%). 2 osoby należące do grupy kontrolnej w populacji popełniły samobójstwo, w porównaniu do 3 należących do grupy sportowców.

W jednym z opisów przypadku sugeruje się, iż SAA spowodowały zaburzenia nastroju o cechach maniakalnych u młodego człowieka. Został on na krótko hospitalizowany z powodu epizodu maniakalnego objawiającego się pobudzeniem psychomotorycznym, euforią, drażliwością i agresywnością. [6]

W badaniu Petersson A. i wsp. [7] porównano wyniki badań toksykologicznych i śmiertelności u 52 zmarłych użytkowników SAA, w porównaniu z 68 zmarłymi użytkownikami heroiny i / lub amfetaminy, którzy nie stosowali SAA. Około 60% użytkowników SAA zażywało inne, nielegalne substancje (np. psychotropowe). W porównaniu ze zgonami związanymi ze stosowaniem heroiny / amfetaminy, śmierci związane z SAA były częściej spowodowane przemocą, której użytkownicy SAA byli ofiarą (23% SAA vs 0% heroiny / amfetaminy) lub z powodu samookaleczenia (21% SAA vs 7% użytkowników heroiny / amfetaminy). Sugeruje to, iż użytkownicy SAA wykazują tendencje samobójcze i częściej angażują się w ryzykowne zachowania.

Samobójstwa użytkowników SAA były spowodowane zatruciem (celowym) (N = 4), eksplozją / postrzeleniem się (N = 4), powieszeniem (N = 1), rozbiciem samochodu (N = 1) lub skokiem przed pociąg (N = 1 ). Nie wystąpiły przypadki skoków z budynków.

W ostatnim badaniu [8] wzięto pod uwagę okres 30 lat. Porównano wskaźniki i przyczyny zgonów u 181 mężczyzn, byłych sportowców elitarnych dyscyplin, takich jak zapasy, podnoszenie ciężarów i niektóre dyscypliny lekkoatletyczne. Byli to zawodnicy, których podejrzewano o stosowanie SAA. Porównano ich z grupą kontrolną, zdrowych mężczyzn. Chociaż śmiertelność ze wszystkich przyczyn nie wzrosła w grupie sportowców, osoby w przedziale wiekowym 20-50 lat w dawnej grupie sportowców umierały o 45% częściej, niż osoby w populacji ogólnej, a osoby w wieku 30-50 lat umierały z powodu samobójstwa 30 % częściej, niż ogół społeczeństwa. Samobójstwo popełniło 11,6% byłych sportowców.

Podsumowanie

Czy stosowanie SAA predestynuje do popełnienia samobójstwa? Tego nie wiemy. Niektórzy naukowcy sądzą, iż istnieje silny związek, a inni go bagatelizują. Jeszcze inni naukowcy nie biorą pod uwagę jednoczesnego stosowania alkoholu, leków i/lub narkotyków, co jest powszechne wśród zawodników profesjonalnego wrestlingu, bokserów (Mike Tyson sięgał np. po PCP, kokainę, marihuanę) czy kulturystów.

Osoby zainteresowane wpływem SAA na zdrowie odsyłam do tekstu źródłowego Daria Piacentino i wsp. „Anabolic-androgenic Steroid use and Psychopathology in Athletes. A Systematic Review”.

Referencje:

Brower K.J., Blow F.C., Eliopulos G.A., Beresford T.P. Anabolic androgenic steroids and suicide. Am. J. Psychiatry. 1989;146(8):1075. doi: 10.1176/ajp.146.8.1075a.

Brower K.J., Blow F.C., Beresford T.P., Fuelling C. Anabolic-androgenic steroid dependence. J. Clin. Psychiatry. 1989;50(1):31–33.

Thiblin I., Runeson B., Rajs J. Anabolic androgenic steroids and suicide. Ann. Clin. Psychiatry. 1999;11(4):223–231. doi: 10.3109/10401239909147074.

Thiblin I., Lindquist O., Rajs J. Cause and manner of death among users of anabolic androgenic steroids. J. Forensic Sci. 2000;45(1):16–23.

Pärssinen M., Kujala U., Vartiainen E., Sarna S., Seppälä T. Increased premature mortality of competitive powerlifters suspected to have used anabolic agents. Int. J. Sports Med. 2000;21(3):225–227. doi: 10.1055/s-2000-304.

Papazisis G., Kouvelas D., Mastrogianni A., Karastergiou A. Anabolic androgenic steroid abuse and mood disorder: a case report. Int. J. Neuropsychopharmacol. 2007;10(2):291–293. doi: 10.1017/S1461145706007243.

Petersson A., Garle M., Holmgren P., Druid H., Krantz P., Thiblin I. Toxicological findings and manner of death in autopsied users of anabolic androgenic steroids. Drug Alcohol Depend. 2006;81(3):241–249. doi: 10.1016/j.drugalcdep.2005.07.003.

Lindqvist A.S., Moberg T., Ehrnborg C., Eriksson B.O., Fahlke C., Rosén T. Increased mortality rate and suicide in Swedish former elite male athletes in power sports. Scand. J. Med. Sci. Sports. 2014;24(6):1000–1005. doi: 10.1111/sms.12122.