Zdrowie psychiczne to kluczowy aspekt dobrostanu człowieka, a jednocześnie obszar obarczony licznymi mitami i dezinformacją. Przez lata zaburzenia psychiczne były niewłaściwie interpretowane, co prowadziło do ich stygmatyzacji i utrudniało dostęp do odpowiedniego leczenia. Dzięki postępowi w nauce i medycynie rozumiemy dziś znacznie więcej o mechanizmach zaburzeń psychicznych.
Mimo to wiele osób wciąż wierzy w przestarzałe przekonania, które mogą prowadzić do nieporozumień, bagatelizowania objawów lub unikania leczenia. W tym artykule przyjrzymy się 10 najczęstszym mitom dotyczącym zdrowia psychicznego i skonfrontujemy je z aktualną wiedzą naukową.
- Mit 1: Problemy ze zdrowiem psychicznym są rzadkie
- Mit 2: Osoby z chorobami psychicznymi są niebezpieczne
- Mit 3: Depresja to tylko smutek i można ją „przezwyciężyć” siłą woli
- Mit 4: Schizofrenia to rozdwojenie jaźni
- Mit 5: Choroby psychiczne są nieuleczalne
- Mit 6: Uzależnienia wynikają z braku silnej woli
- Mit 7: Dzieci nie mogą mieć zaburzeń psychicznych
- Mit 8: Terapia jest dla „słabych”
- Mit 9: Leki psychotropowe zmieniają osobowość
- Mit 10: Stres jest zawsze szkodliwy dla zdrowia psychicznego
- Podsumowanie
Mit 1: Problemy ze zdrowiem psychicznym są rzadkie
Fakt: Zaburzenia psychiczne są powszechne i dotyczą dużej części populacji.
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) około 1 na 4 osoby na świecie doświadcza w swoim życiu jakiegoś rodzaju zaburzeń psychicznych. Depresja, zaburzenia lękowe czy PTSD to tylko niektóre z nich. Pandemia COVID-19 dodatkowo zwiększyła liczbę przypadków problemów psychicznych, trzykrotnie podnosząc odsetek osób cierpiących na depresję.
Brak świadomości w tym zakresie sprawia, że wiele osób nie zgłasza się po pomoc, co prowadzi do dalszego pogorszenia stanu zdrowia. Regularna edukacja i przełamywanie tabu wokół zdrowia psychicznego mogą pomóc w zmianie tej sytuacji.
Mit 2: Osoby z chorobami psychicznymi są niebezpieczne
Fakt: Osoby cierpiące na zaburzenia psychiczne częściej są ofiarami przemocy niż jej sprawcami.
Badania pokazują, że większość przypadków agresji i przemocy jest związana z czynnikami niezwiązanymi z chorobami psychicznymi, takimi jak uzależnienia od substancji psychoaktywnych, trudna sytuacja ekonomiczna czy przeszłość kryminalna.
Stygmatyzacja osób z zaburzeniami psychicznymi jako „niebezpiecznych” sprawia, że trudniej im znaleźć wsparcie i dostęp do leczenia, co tylko pogłębia ich izolację społeczną.
Mit 3: Depresja to tylko smutek i można ją „przezwyciężyć” siłą woli
Fakt: Depresja to poważna choroba, a nie chwilowy spadek nastroju.
To zaburzenie wpływa na funkcjonowanie mózgu, poziom neuroprzekaźników i zdolność organizmu do regulacji emocji. Wielu pacjentów wymaga psychoterapii, farmakoterapii lub obu tych metod, aby skutecznie walczyć z objawami depresji.
Stereotypy typu „weź się w garść” czy „to tylko zły dzień” bagatelizują problem i mogą sprawić, że osoby chore będą unikać szukania pomocy.
Mit 4: Schizofrenia to rozdwojenie jaźni
Fakt: Schizofrenia i rozdwojenie jaźni to dwa różne schorzenia.
Schizofrenia to choroba charakteryzująca się halucynacjami, urojeniami i zaburzeniami myślenia, natomiast rozdwojenie jaźni (dysocjacyjne zaburzenie tożsamości) polega na występowaniu dwóch lub więcej tożsamości u jednej osoby.
To błędne utożsamianie schizofrenii z rozdwojeniem jaźni często prowadzi do nieporozumień i dalszej stygmatyzacji osób cierpiących na schizofrenię.
Mit 5: Choroby psychiczne są nieuleczalne
Fakt: Większość zaburzeń psychicznych można skutecznie leczyć.
Dzięki psychoterapii, farmakoterapii, technikom relaksacyjnym i wsparciu społecznemu wiele osób osiąga znaczną poprawę, a niektóre wracają do pełni zdrowia.
Nawet jeśli choroba ma charakter nawracający, odpowiednia opieka może pomóc pacjentom prowadzić satysfakcjonujące życie i kontrolować objawy.
Mit 6: Uzależnienia wynikają z braku silnej woli
Fakt: Uzależnienia to choroby mózgu, które zmieniają funkcjonowanie układu nagrody i zdolność podejmowania decyzji.
Badania wskazują, że uzależnienia mają podłoże genetyczne, neurochemiczne i środowiskowe, a osoby uzależnione często nie są w stanie samodzielnie przerwać nałogu bez pomocy specjalistów.
Leczenie uzależnień wymaga kompleksowego podejścia, obejmującego psychoterapię, farmakoterapię oraz wsparcie społeczne.
Mit 7: Dzieci nie mogą mieć zaburzeń psychicznych
Fakt: Zaburzenia psychiczne mogą rozwijać się w każdym wieku, także w dzieciństwie.
Zaburzenia lękowe, ADHD, depresja czy PTSD mogą występować u dzieci, a wczesna interwencja znacznie poprawia rokowania i jakość ich życia w dorosłości.
Lekceważenie objawów u dzieci może prowadzić do ich pogłębienia i poważniejszych problemów w przyszłości.
Mit 8: Terapia jest dla „słabych”
Fakt: Psychoterapia jest skuteczną metodą leczenia zaburzeń psychicznych i może pomóc każdemu, niezależnie od stopnia problemu.
Profesjonalna pomoc pozwala pacjentom lepiej zrozumieć swoje emocje, nauczyć się radzenia sobie ze stresem i poprawić jakość życia. W rzeczywistości korzystanie z terapii wymaga odwagi i chęci zmiany, co świadczy o sile, a nie słabości.
Mit 9: Leki psychotropowe zmieniają osobowość
Fakt: Leki stosowane w psychiatrii nie zmieniają osobowości, lecz pomagają regulować zaburzenia neuroprzekaźników i stabilizować nastrój.
Dobrze dobrana farmakoterapia pomaga pacjentom lepiej funkcjonować i poprawia ich jakość życia. Nie powoduje utraty tożsamości ani tłumienia emocji – wręcz przeciwnie, umożliwia lepsze ich rozumienie i kontrolowanie.
Mit 10: Stres jest zawsze szkodliwy dla zdrowia psychicznego
Fakt: Krótkotrwały stres może być korzystny, pobudzając organizm do działania i poprawiając koncentrację.
Jednak przewlekły stres ma negatywny wpływ na zdrowie psychiczne, prowadząc do stanów lękowych, depresji czy wypalenia zawodowego. Kluczowe jest znalezienie skutecznych metod zarządzania stresem, takich jak aktywność fizyczna, techniki relaksacyjne i dbanie o odpowiednią ilość snu.
Podsumowanie
Mity dotyczące zdrowia psychicznego mogą prowadzić do stygmatyzacji, dezinformacji i ograniczenia dostępu do leczenia. Współczesna nauka obala wiele z nich, pokazując, że zaburzenia psychiczne są realne, powszechne i wymagają profesjonalnej pomocy.
Źródła:
- Mental health first aid: strengthening its impact for aid recipients https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32727814/
- Mental health https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/mental-health-strengthening-our-response
- How mental health care should change as a consequence of the COVID-19 pandemic https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32682460/
