NAC N-Acetylocysteina - potężna odtrutka i wszechstronna ochrona organizmu

N-acetylocysteina (NAC), acetylowany wariant aminokwasu L-cysteiny, jest doskonałym źródłem grup sulfhydrylowych (SH) i jest przekształcana w organizmie w metabolity zdolne do stymulowania syntezy glutationu (GSH), sprzyjające detoksykacji i działające bezpośrednio jako wymiatacze wolnych rodników. 

NAC - przydatność kliniczna

NAC wykazuje pewną przydatność kliniczną jako środek chelatujący w leczeniu ostrego zatrucia metalami ciężkimi. Chroni wątrobę i nerki przed uszkodzeniem. NAC potrafi też zwiększać eliminację rozmaitych metali i innych związków. Wykazuje też wiele innych działań, obecnie naukowcy sugerują, iż NAC może znaleźć zastosowanie przy: infekcji wirusem HIV, chorobach atakujących płuca, raku, chorobach serca i dla wspomagania funkcjonowania osób sięgających po wyroby tytoniowe.

NAC jako odtrutka na zatrucie paracetamolem i metalami ciężkimi

NAC jest znaną odtrutką i służy do leczenia hepatotoksyczności wywołanej paracetamolem (lekiem przeciwbólowym i przeciwgorączkowym o znanej toksyczności dla wątroby). Jako antidotum NAC podaje się w dawce nawet 150 mg na kg masy ciała, co okazuje się bezpieczne dla pacjenta.

Polecamy również: Szkodliwe i zabójcze leki - czyli więcej szkody niż pożytku

Wydaje się również, że N-acetylocysteina ma pewną przydatność kliniczną jako środek chelatujący w leczeniu ostrego zatrucia metalami ciężkimi, zarówno w profilaktyce zatruć, ponieważ jest zdolna do ochrony wątroby i nerek przed uszkodzeniem, jak i jako środek interwencyjny w celu zwiększenia eliminacji metali z ustroju.

N-acetylocysteina, a choroby układu oddechowego

Historycznie NAC stosowano w różnych chorobach układu oddechowego, ponieważ obniża lepkość śluzu. NAC jest stosowany od lat 60. XX wieku jako lek mukolityczny w przewlekłych chorobach układu oddechowego, zwłaszcza przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc. Współcześnie też się przydaje, nawet w walce z nowymi wyzwaniami medycznego pola walki.

Zastosowanie środka potwierdzono niedawno w artykule naukowym opublikowanym w końcu stycznia 2022 r. „Use of N-Acetylcysteine at high doses as an oral treatment for patients hospitalized with COVID-19”. Wbrew opiniom publikowanym w Internecie COVID nie jest nieistniejącą chorobą, pociągnął za sobą krwawe żniwo i do dzisiaj wiele osób boryka się z długofalowymi skutkami m.in. utratą węchu, spadkiem wydolności, pogorszeniem funkcji poznawczych itd. W skrajnych przypadkach infekcja COVID prowadzi do zapalenia płuc i w konsekwencji do zespołu ostrej niewydolności oddechowej.

Polecamy również: Grillowane jedzenie: czy powoduje raka?

Według naukowców obecnie powszechnie stosuje się NAC jako środek mukolityczny (pomagający oczyścić drogi oddechowe z wydzieliny) w dawce 600 mg na dzień. Jednakże w wyższych dawkach (≥1200 mg) NAC działa również jako przeciwutleniacz poprzez złożone mechanizmy i w ten sposób może złagodzić stres oksydacyjny.

Z tego powodu zaproponowano wykorzystać potencjał środka i podawać NAC pacjentom narażonym na większe ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19. Stres oksydacyjny jest związany nie tylko z infekcją koronawirusową, ale chociażby, ze stosowaniem sterydów anaboliczno-androgennych. Środki te powodują również obciążenie wątroby, dlatego stosowanie NAC wydaje się celowe. 

NAC jako odtrutka na uszkodzenie płuc

Nie tylko wirusy mogą mieć negatywny wpływ na układ oddechowy. Naukowcy wskazują, że nanoplastiki występujące w atmosferze zwiększają ryzyko oddechowe, mogą być toksyczne dla płuc. Przeprowadzili eksperyment, myszy otrzymały dotchawiczo nanoplastiki aminowo-polistyrenowe. Taka ekspozycja zwierząt powodowała nacieki zapalne w tkankach płuc. Inaczej działo się, gdy myszy otrzymały wcześniej N-acetylocysteinę. Naukowcy sugerują, że NAC może być stosowana do zapobiegania i leczenia toksyczności płucnej wywołanej przez nanoplastiki aminowo-polistyrenowe.

Podsumowanie

NAC ma szereg zastosowań, wiążących się nie tylko z wątrobą, ale też z układem oddechowym. Biorąc pod uwagę skażenie środowiska pyłami, zawiesinami podawanie NAC wydaje się celowe. W niedawnych badaniach wykazano, że cząstki polistyrenu działają toksycznie na faunę i florę wodną lub lądową, w tym wywołują toksyczność żołądkowo-jelitową, hepatotoksyczność (szkodliwość dla wątroby) i neurotoksyczność. Cząsteczki polistyrenu wykryto w ponad jednej trzeciej próbek ludzkiej krwi, co oznacza, że cząsteczki plastiku mogą przedostać się do krążenia i osadzać się w tkankach i narządach.

Referencje:

• Izquierdo JL, Soriano JB, González Y, et al. Use of N-Acetylcysteine at high doses as an oral treatment for patients hospitalized with COVID-19. Science Progress. 2022;105(1). doi:10.1177/00368504221074574
• Michael Berk The promise of N-acetylcysteine in neuropsychiatry http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.891.6667&rep=rep1&type=pdf
• Yanliang Wu, Yongrong Yao, Hangjia Bai, Kuniyoshi Shimizu, Renshi Li, Chaofeng Zhang, Investigation of pulmonary toxicity evaluation on mice exposed to polystyrene nanoplastics: The potential protective role of the antioxidant N-acetylcysteine https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2022.158851
• G S Kelly Clinical applications of N-acetylcysteine. https://europepmc.org/article/med/9577247/reload=0
• m GY1, Kazi S, Thung SN, Perumalswami PV „A maxed-out liver: a case of acute-on-chronic liver failure”.
• https://www.podyplomie.pl/pediatria/12151,markery-przewleklej-niewydolnosci-watroby?page=7
• Marek Hartley „Wodobrzusze — problemy diagnostyczne i terapeutyczne” Klinika Gastroenterologii i Hepatologii, Śląski Uniwersytet Medyczny, Katowice
• M. BIOLATO, C. ARANEO, G. MARRONE, A. LIGUORI, L. MIELE, F.R. PONZIANI, A. GASBARRINI, A. GRIECO “Liver transplantation for drug-induced acute liver failure” https://www.europeanreview.org/wp/wp-content/uploads/37-45-Liver-transplantation-for-drug-induced-acute-liver-failure.pdf
• Magdalena Krzyżak-Jankowicz, Robert Jankowicz “Metamizol i paracetamol — leki podobne, ale nie takie same” https://journals.viamedica.pl/palliative_medicine_in_practice/article/download/47606/34897
• dr n. med. Ewa Wunsch, prof. dr hab. med. Piotr Milkiewicz „Preparaty hepatoprotekcyjne: fakty i mity” https://podyplomie.pl/medycyna/10710,preparaty-hepatoprotekcyjne-fakty-i-mity
• Michał Skrzycki, Hanna Czeczo; Kierownik: prof. dr hab. Anna Barańczyk-Kuźma „Rola dysmutazy ponadtlenkowej w powstawaniu nowotworów” Katedra i Zakład Biochemii Akademii Medycznej w Warszawie http://www.czytelniamedyczna.pl/2959,rola-dysmutazy-ponadtlenkowej-w-powstawaniu-nowotworow.html
• Andressa Bueno “Impacts of dose and time of boldenone and stanazolol exposure in inflammatory markers, oxidative and nitrosative stress and histopathological changes in the rat testes” https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0093691X16305659
• Ibrahim Halil Altiparmak i wsp. “The relation of serum thiol levels and thiol/disulphide homeostasis with the severity of coronary artery disease”
• LIDIA WŁODEK, MAŁGORZATA ICIEK „S-tiolacja białek jako mechanizm anty oksydacyjny i regulacyjny” http://www.pb.ptbioch.edu.pl/pdf/2_2003/77_84_2_2003.pdf
• Anna Bilska, Agata Kryczyk, Lidia Włodek „Różne oblicza biologicznej roli glutationu” http://www.phmd.pl/api/files/view/2179.pdf
• Sara L. Reppert, MD, MS1, Christopher M. Wittich, MD, PharmD „73-letni mężczyzna z powiększającym się obwodem brzucha i dusznością” https://podyplomie.pl/medycyna/10707,73-letni-mezczyzna-z-powiekszajacym-sie-obwodem-brzucha-i-dusznoscia
• Ibrahim El-Serafi,1,2 Mats Remberger,3,4 Ahmed El-Serafi,1,5 Fadwa Benkessou,1 Wenyi Zheng,1 Eva Martell,3 Per Ljungman,3 Jonas Mattsson,3,4 and Moustapha Hassan „The effect of N-acetyl-l-cysteine (NAC) on liver toxicity and clinical outcome after hematopoietic stem cell transplantation” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5974141/
• Mirosław Markiewicz, Sławomira Kyrcz-Krzemień „Allogeniczne przeszczepienie komórek krwiotwórczych: stan obecny i perspektywy rozwoju” http://www.czytelniamedyczna.pl/3668,allogeniczne-przeszczepienie-komorek-krwiotworczych-stan-obecny-i-perspektywy-ro.html
• I. Medved , M. J. Brown , A. R. Bjorksten, K. T. Murph, A. C. Petersen, S. Sostaric, X. Gong , and M. J. McKenna „N-acetylcysteine enhances muscle cysteine and glutathione availability and attenuates fatigue during prolonged exercise in endurance-trained individuals” https://www.physiology.org/doi/full/10.1152/japplphysiol.00371.2004
• Otrubová O1, Turecký L, Uličná O, Janega P, Luha J, Muchová J. „Therapeutic effects of N-acetyl-L-cysteine on liver damage induced by long-term CCl4 administration.”
• Rachel L. Tomko, PhD, Jennifer L. Jones, MD, Amanda K. Gilmore, PhD, Kathleen T. Brady, MD, PhD, Sudie E. Back, PhD, and Kevin M. Gray, MD „N-acetylcysteine: A potential treatment for substance use disorders” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5993450/
• Back SE1,2,3, McCauley JL2, Korte KJ2,3, Gros DF2,3, Leavitt V2, Gray KM2, Hamner MB2,3, DeSantis SM2, Malcolm R2,3, Brady KT2,3, Kalivas PW4. „A Double-Blind, Randomized, Controlled Pilot Trial of N-Acetylcysteine in Veterans With Posttraumatic Stress Disorder and Substance Use Disorders.” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27736051
• Reid MB, Stokic DS, Koch SM, et al. N-Acetylcysteine inhibits muscle fatigue in humans. J Clin Invest. 1994;94:2468–2474.
• Špela Šalamon,1 Barbara Kramar,2 Tinkara Pirc Marolt,2 Borut Poljšak,3 and Irina Milis „Medical and Dietary Uses of N-Acetylcysteine” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6562654/
• E. Mutschler "Farmakologia i toksykologia", WYDANIE III