Nadal coraz bardziej modne jest wchodzenie do zimnej wody, mimo iż badania nie potwierdzają korzyści płynących z takiej terapii. Zimna woda jest szokiem dla organizmu, powoduje nasilenie pracy serca, wyrzut hormonów katabolicznych, dla niektórych osób może być to ostatnia przygoda w życiu (odnotowywano śmierci tzw. morsów).
Brak dowodów na korzyści z terapii zimnem
Podobnie jest z chłodzeniem tkanek po treningu — w większości badań nie potwierdzono korzyści z podobnych praktyk. Na dodatek w niektórych eksperymentach terapia pozorna (lub odpoczynek pasywny) okazywały się lepsze niż np. zanurzanie ciała w zimnej wodzie. Oto jedno z badań, w którym wykazano brak korzyści z masażu lodem.
Badanie naukowe
Celem eksperymentu było po pierwsze: zbadanie wpływu wielokrotnego stosowania masażu lodem na pośrednie markery związane z uszkodzeniem mięśni, a także ustalenie, w jaki sposób masaż lodem wpływa na funkcję mięśni po ćwiczeniach ekscentrycznych.
Dwunastu mężczyzn wykonywało ćwiczenia przy dwóch różnych okazjach. Protokół składał się z trzech serii po 10 maksymalnych ekscentrycznych powtórzeń zginaczy stawu łokciowego (biceps, mięsień ramienny, mięsień ramienno-promieniowy).
Badani zostali losowo przypisani do grupy masażu lodem lub grupy placebo, a terapię zastosowano bezpośrednio po treningu, 24 i 48 godzin po treningu. Czynność mięśni (maksymalne izometryczne, wolne i szybkie skurcze izokinetyczne), stężenie rozmaitych markerów uszkodzeń mięśni (kinaza kreatynowa, mioglobina), bolesność mięśni, obwód kończyn i zakres ruchu mierzono przed, bezpośrednio po 24, 48, 72 i 96 godzinach po treningu.
Wyniki i wnioski
Nie było istotnych różnic między zabiegami.
Masaż lodem jest nieskuteczny w zmniejszaniu pośrednich markerów związanych z uszkodzeniem mięśni wywołanym wysiłkiem fizycznym i przyspieszaniu regeneracji mięśni u mężczyzn nienawykłych do ekscentrycznych ćwiczeń ramion.
Komentarz
Kiedyś okładanie lodem było stosowane do radzenia sobie z kontuzjami, metoda jest znana jako ICER/RICE. Zastosowanie lodu (Ice), Uciśnięcie (Compression), Wyższe ułożenie kończyny (Elevation), Odpoczynek (Rest).
Niestety obecnie coraz więcej badań neguje korzyści ze stosowania lodu. Być może chłodzenie (i ucisk) mankietami, zanurzenie w zimnej wodzie, chłodzenie przy użyciu specjalnych wirówek czy krioterapia CO2 lub ciekłym azotem będą bardziej skuteczne w leczeniu kontuzji np. stawu skokowego, kolanowego, barkowego czy łokciowego.
Krioterapia jest to zabieg polegający na schłodzeniu tkanek ciekłym azotem lub CO2, w którego następstwie dochodzi początkowo do zwężenia naczyń krwionośnych w skórze i tkance podskórnej, a następnie do zwiększenia ukrwienia danej okolicy ciała. Stosowane temperatury: CO2 -75ºC, AZOT od -100C do -160ºC.
Inne badania
Lekarz medycyny Michel P.J. van den Bekerom (Amsterdam, Niderlandy) i in. zebrali dane dotyczące różnych rodzajów terapii po uszkodzeniu stawu skokowego (np. skręcenia).
Sloan i in. porównali zastosowanie mankietu chłodzącego z podniesieniem kończyny o 45° oraz z użyciem chłodzącej atrapy bez podniesienia kończyny. Mankiet schładzał skórę do temperatury od 15°C do 29°C przez 30 minut każdego dnia, a terapia trwała 7 dni. Naukowcy nie zaobserwowali różnic w ocenie wyników (ból, obrzęk, ROM – zakres ruchu, zdolność do utrzymywania ciężaru) po jednorazowym zastosowaniu zimna, uniesienia i ucisku na oddziale ratunkowym, gdy zastosowano terapię podstawową niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi.
Laba nie wykazał różnic w występowaniu bólu, obrzęku lub funkcji stawu skokowego między terapią lodem (nakładanie okładu z lodu na 20 minut) a brakiem podobnej terapii chłodzącej.
Coté i in. zaobserwowali, że leczenie skręceń kostki zimnem (cylinder zanurzeniowy w temperaturze 10°C–16°C przez 20 minut 3 razy w ciągu 5 dni) powoduje, iż w rejonie stawu występuje mniejszy obrzęk w porównaniu do terapii ciepłem (odpowiednio 3,3±11,3 ml i 25,3±19,5 ml).
Basur i in. wykazali, że krioterapia (Cryogel 3M przez 48 godzin) i bandażowanie skutkowało szybszym zmniejszeniem obrzęku, bólu i ograniczenia sprawności w przypadku skręceń stawu skokowego oraz skróciło okres występowania ograniczeń w porównaniu z samym bandażowaniem. Jednak cytowane badanie było niskiej jakości pod względem metodologicznym i sprawozdawczym.
Hocutt i in. wykazali, że krioterapia (wirująca woda w temperaturze od 4°C do 10°C każdorazowo przez 12-20 minut, 1-3 razy dziennie przez 3 dni), która rozpoczynała się w ciągu 36 godzin po odniesieniu urazu, była skuteczniejsza niż terapia cieplna (podkładka grzewcza przez 15 minut 1-3 razy dziennie przez minimum 3 dni). Oceniano odczuwanie bólu i powrót do pełnej aktywności. Grupa stosująca krioterapię powróciła do pełnej aktywności średnio po 13 dniach, a grupa stosująca termoterapię dopiero po 33 dniach.
Podsumowanie
Niewiele badań wskazuje na korzyści z okładania lodem, wchodzenia do zimnej wody i podobnych zabiegów, jeśli ktoś nie doznał kontuzji, a chce tylko przyspieszyć regenerację po treningu np. siłowym czy biegowym. Większą skuteczność mają określone zabiegi po odniesieniu kontuzji (chociażby skręcenia stawu skokowego), np. krioterapia, jednak każdorazowo należy skonsultować omawianą kwestię z lekarzem.
Referencje, badania naukowe, piśmiennictwo:
G. Howatson i in. The efficacy of ice massage in the treatment of exercise-induced muscle damage https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1600-0838.2005.00437.x
Michel P.J van den Bekerom i in. What Is the Evidence for Rest, Ice, Compression, and Elevation Therapy in the Treatment of Ankle Sprains in Adults? https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3396304/
https://fizjoterapiapl.pl/zabiegi-fizjoterapeutyczne/termoterapia
